Αγιά Σοφιά: Διεθνής οργή για τη μετατροπή σε τζαμί – Αντιδράσεις από ΕΕ, Γερμανία, Ρωσία, ΗΠΑ

Αμέσως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί, άρχισαν και οι διεθνείς αντιδράσεις για την πρωτοφανή αυτή απόφαση. Ήδη, έχουν υπάρξει οργισμένες ανακοινώσεις σε ΕΕ, Γερμανία, Ρωσία και ΗΠΑ.

Μπορέλ: Λυπηρή απόφαση

«Λυπηρή» χαρακτήρισε την απόφαση για την Αγιά Σοφιά, με ανακοίνωσή του, ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ. Ο κ. Μπορέλ ανέφερε ότι «η Αγιά Σοφιά έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει μια παράδοση πολιτιστικής διατήρησης καθώς και αναγνωρισμένη παράδοση πνευματικής και πολιτιστικής ανοικτότητας»

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ τόνισε ότι «η απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας να ανατρέψει μία από τις αποφάσεις ορόσημο της σύγχρονης Τουρκίας και η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να θέσει το μνημείο υπό τη διεύθυνση της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων, είναι λυπηρή».

Τέλος, ο Ζοζέπ Μπορέλ σημείωσε ότι «ως ιδρυτικό μέλος της Συμμαχίας των Πολιτισμών, η Τουρκία έχει δεσμευτεί να προωθήσει τον διαθρησκειακό και διαπολιτισμικό διάλογο και να προωθήσει την ανεκτικότητα και τη συνύπαρξη».

Αντιδράσεις στη Γερμανία

Όπως μεταδίδει η Deutsche Welle, ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για θρησκευτικά ζητήματα Μάρκους Γκρίμπελ δηλώνει ότι είναι «πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Αγιά Σοφιά διατίθεται αποκλειστικά σε μία θρησκεία για την τέλεση προσευχής» και επισημαίνει ότι «το κτίριο έχει μία ιδιαίτερη ιστορική σημασία, τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ». Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η είδηση για τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί σχολιάζεται ποικιλοτρόπως, μεταξύ άλλων και από ορισμένους πολιτικούς. Ο Φλόριαν Χαν, αναπληρωτής γενικός γραμματέας και βουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) δηλώνει μέσω Twitter, ότι «η χρήση της ως τεμένους συμβολίζει την εντεινόμενη αποξένωση ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία του Ερντογάν. Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να τερματιστούν. Έχουν καταντήσει φάρσα». Σε ακόμη πιο υψηλούς τόνους η Μπέατριξ φον Στορχ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) δηλώνει ότι «η Τουρκία είναι ισλαμιστική χώρα και δεν ανήκει στην Ευρώπη. Όχι στην ένταξή της στην ΕΕ».

«Δεν συμβιβάζονται αυτά τα δύο, από τη μία μεγάλες διαφημιστικές καμπάνιες για τον τουρισμό και από την άλλη αλλαγή του καθεστώτος για την Αγιά Σοφιά. Λυπηρές οι εξελίξεις…» σχολιάζει η πρώην υπουργός Ρενάτε Κίναστ από το Κόμμα των Πρασίνων. Ενδιαφέρον το σχόλιο από τον Μπουράκ Ασίζ, στέλεχος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) στη Βάδη-Βυρτεμβέργη με ειδικότητα στη μεταναστευτική πολιτική, αλλά και με καταγωγή από την Τουρκία. Ο νεαρός πολιτικός γράφει στο Twitter πως «ο Ατατούρκ είχε καταλάβει ότι στον ομφαλό της γης, στο σημείο που συναντώνται Ανατολή και Δύση, θα επέλθει ειρήνη μόνο αν οικοδομηθεί ένα λαϊκό κράτος, με ουδετερότητα απέναντι σε όλες τις θρησκείες. Κρίμα που σήμερα κανείς δεν ενδιαφέρεται για ένα λαϊκό κράτος».

Νέες εντάσεις μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας;

«Τουρκικό δικαστήριο επιτρέπει να χρησιμοποιηθεί η Αγιά Σοφιά ως τζαμί» επιγράφεται άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση της Süddeutsche Zeitung. Η εφημερίδα επισημαίνει ότι «το καθεστώς του κτιρίου συνιστά πολιτικό ζήτημα. Οπαδοί του ισλαμικού-συντηρητικού κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ζητούν εδώ και πολύν καιρό να ξαναγίνει τζαμί. Κυρίως η Ελλάδα και η Ρωσία είναι αντίθετες με την αλλαγή του σημερινού καθεστώτος, λόγω της ιδιαίτερης σημασίας που έχει η Αγιά Σοφιά για την Ορθοδοξία. Η απόφαση αυτή θα μπορούσε να κλιμακώσει τις εντάσεις ανάμεσα στην Τουρκία και τη γειτονική Ελλάδα, καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται ήδη σε αντιπαράθεση για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο».

Μήνυμα Μόσχας και αντιδράσεις από ΗΠΑ

Ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (άνω βουλή) Κονσταντίν Κόσατσεφ, εξέφρασε την λύπη του για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιηθεί ο Ναός της Αγιάς Σοφιάς ως τζαμί, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να προκαλέσει εξαιρετικά αρνητικές αντιδράσεις σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.

Ο ίδιος επισήμανε ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι αποδεκτό το σκεπτικό ότι η τύχη των αρχιτεκτονικών μνημείων αποτελεί αυστηρά εσωτερική υπόθεση μιας χώρας.

Ο Κόσατσεφ υποστήριξε πως δεν βλέπει στην απόφαση αυτή κάποια επιδίωξη της Τουρκίας να προκαλέσει έξωθεν δυνάμεις, εκτιμώντας ότι υπερτερούν στην περίπτωση αυτή ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. «Δεν θα έβλεπα στην περίπτωση αυτή μια άμεση επιδίωξη (του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ) Ερντογάν να προβεί σε κάποια πρόκληση προς έξωθεν δυνάμεις, ακόμη και παρά τις ήδη συνεχείς προστριβές με την Ελλάδα στο εν λόγω ζήτημα: κάθε φορά, όταν στην Αγιά σοφιά διάβαζαν αποσπάσματα από το Κοράνι, το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας αντιδρούσε. Υπερτερούν εδώ παρόλα αυτά θέματα εσωτερικής πολιτικής», εκτιμά ο Κόσατσεφ.

Κατά την άποψη του ο Ερντογάν προσπαθεί να κερδίζει πόντους στους οπαδούς της ισλαμικοποίησης της Τουρκίας «παίρνοντας ακόμη και την πρωτοβουλία από τους πιο συντηρητικούς του αντιπάλους».

«Δεν σταματούν και οι συζητήσεις για πρόωρες βουλευτικές εκλογές, στις οποίες η αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας επίσης μπορεί να εξυπηρετεί τις κυβερνητικές δυνάμεις. Όλα αυτά είναι ερμηνείες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογούν ότι από εδώ και στο εξής θα χάσει το ουδέτερο στάτους του μουσείου ένα μοναδικό ιστορικό μνημείο, που διατηρεί και χριστιανικά και μουσουλμανικά στοιχεία διακόσμησης, το οποίο επι πολλά χρόνια υπήρξε σύμβολο διαθρησκευτικής ειρήνης και όχι μόνο μέσα στην ίδια την Τουρκία». Επισήμανε ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας.

«Και πιστεύω ότι η Άγκυρα πρέπει να φαίνεται τώρα στα μάτια όλου του κόσμου ως ο παραβάτης της διαθρησκευτικής ισορροπίας και θα χάσει το κύρος της ως ένας σημαντικός περιφερειακός παράγοντας. Είναι πολύ λυπηρό ότι συνέβη αυτό», κετέληξε ο Κόσατσεφ.

Πρώτη αμερικανική αντίδραση

Λίγη ώρα νωρίτερα, είχε έρθει και η πρώτη αντίδραση από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την απόφαση του τουρκικού ΣτΕ από τον Αμερικανό Γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ.

Ο Μενέντεζ, επιφανές μέλος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, ανέφερε σε tweet του πως… «καταγγέλλω έντονα την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Καλώ τον Ερντογάν να αντιστρέψει την πορεία που ακολουθεί και να αποκαταστήσει την αξιοθαύμαστη κληρονομιά της Αγίας Σοφίας ως μουσείο που θα επισκέπτονται άνθρωποι όλων των θρησκειών και πολιτισμών».

Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο Δημοκρατικός βουλευτής και μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της αμερικανικής Βουλής Ντέιβιντ Σισελίνι τόνισε ότι η Τουρκία θα πρέπει να αντιμετωπίσει συνέπειες γι’ αυτή την απόφαση.

«Ο κόσμος πρέπει να εξοργιστεί με την απόφαση του Ερντογάν να πάρει την Αγία Σοφία – μέρος της κοινής μας παγκόσμιας κληρονομιάς – και να τη χρησιμοποιήσει ως πολιτικό εργαλείο που διαιρεί.

Αναστασιάδης: Πρόκληση για τον πολιτισμένο κόσμο

«Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, είναι μία ακόμη πρόκληση για το σύνολο του πολιτισμένου κόσμου και των διεθνών οργάνων που τον εκπροσωπούν. Συνιστά ιστορική εκτροπή και βεβήλωση ενός μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς με ιδιαίτερη αξία για τους όπου γης χριστιανούς» αναφέρει σε ανάρτησή του στο Twitter ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης.

• Αγία Σοφιά