Αραβική Άνοιξη: Η εξέγερση που σάρωσε τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική – Οι ημερομηνίες – κλειδιά

Από την πτώση του Τυνήσιου ηγέτη Ζιν ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι, του Αιγύπτιου Χόσνι Μουμπάρακ και του Λίβυου Μουάμαρ Καντάφι το 2011 ως την καταστολή των εξεγέρσεων στο Μπαχρέιν και τη Συρία, ένα χρονολόγιο των βασικών ημερομηνιών της Αραβική Άνοιξης.

«Η σπίθα της Τυνησίας»

Στις 17 Δεκεμβρίου 2010 ένας νεαρός πωλητής φρούτων, ο Μοχάμεντ Μπουαζίζι, εξουθενωμένος από τη φτώχεια και τις ταπεινώσεις από την αστυνομία, αυτοπυρπολήθηκε στη Σίντι Μπουζίντ στην κεντρική Τυνησία. Η απελπισμένη πράξη του πυροδότησε ένα κίνημα διαμαρτυρίας κατά της ανεργίας και της ακρίβειας στη χώρα.

«Μπεν Άλι φύγε!»

Στις 14 Ιανουαρίου 2011, υπό το σύνθημα «Μπεν Άλι φύγε!», οι Τυνήσιοι διαδηλώνουν κατά χιλιάδες στην Τύνιδα ζητώντας την αποχώρηση του προέδρου, που βρισκόταν στην εξουσία επί 23 χρόνια.

Το εκείνο το βράδυ ο Μπεν Άλι διέφυγε στη Σαουδική Αραβία και έγινε ο πρώτος ηγέτης αραβικής χώρας που εγκατέλειψε την εξουσία υπό την πίεση του δρόμου. «Η επανάσταση των γιασεμιών» έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα στην Αραβική Άνοιξη, με βασικό σύνθημα «Ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος».

Εξέγερση στην Αίγυπτο

Στις 25 Ιανουαρίου χιλιάδες Αιγύπτιοι διαδηλώνουν στο Κάιρο, την Αλεξάνδρεια αλλά και πολλές άλλες πόλεις για να ζητήσουν την αποχώρηση του Μουμπάρακ που βρισκόταν στην εξουσία από το 1981. «Ψωμί, ελευθερία, αξιοπρέπεια», φώναζαν πολλοί. «Μπουμπάρακ φύγε!», ήταν το σύνθημα πολλών. Έτσι ξεκίνησε η «Επανάσταση της 25η Ιανουαρίου».

«Ο λαός έριξε το καθεστώς!»

Στις 11 Φεβρουαρίου, την ώρα που περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωποι διαδήλωναν στην Αίγυπτο, ο Μουμπάρακ ανακοίνωσε την παραίτησή του και παραδίδει την εξουσία του στον στρατό, προκαλώντας έκρηξη χαράς στους διαδηλωτές.

«Ο λαός έριξε το καθεστώς», φωνάζει το πλήθος στην πλατεία Ταχρίρ, που είχε αναχθεί σε σύμβολο της εξέγερσης.

Η πλατεία Ταχρίρ εμπνέει το Μπαχρέιν

Στις 15 Φεβρουαρίου η πλατεία του Μαργαριταριού στη Μανάμα άλλαξε όνομα από τους διαδηλωτές, οι οποίοι πλέον την αποκαλούσαν «πλατεία Ταχρίρ». Οι διαδηλωτές ζητούσαν την εγκαθίδρυση συνταγματικής μοναρχίας και πολιτικές μεταρρυθμίσεις.

Όμως η εξέγερση κατεστάλη στα μέσα Μαρτίου μετά την είσοδο στο Μπαχρέιν δυνάμεων από τις χώρες του Κόλπου, κυρίως από τη Σαουδική Αραβία, για να προστατεύσουν τις ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις της χώρας.

Αιματηρή καταστολή στη Λιβύη

Στις 15 Φεβρουαρίου η αστυνομία διέλυσε με τη βία μια καθιστική διαμαρτυρία κατά του καθεστώτος στη Βεγγάζη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λιβύης, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν συγκρούσεις μεταξύ των διαδηλωτών και των δυνάμεων της τάξης.

Ο Καντάφι απείλησε να αναζητήσει τους ταραξίες «σε κάθε δρόμο, σε κάθε αλέα, σε κάθε σπίτι». Το κίνημα αμφισβήτησης μετατράπηκε σε εξέγερση, η οποία κατεστάλη με τη βία, με χιλιάδες νεκρούς.

Συρία: Από τα συνθήματα στη σύγκρουση

Στις 6 Μαρτίου περίπου 15 έφηβοι έγραψαν συνθήματα στους τοίχους του σχολείου τους στην πόλη Ντεράα, στη νότια Συρία. «Έχει έρθει η σειρά σου, γιατρέ», έγραψαν αναφερόμενοι στον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, που είναι οφθαλμίατρος.

Οι έφηβοι συνελήφθησαν και βασανίστηκαν, ανάβοντας τη σπίθα για την εξέγερση και τις πρώτες ειρηνικές διαδηλώσεις με αίτημα δημοκρατικές αλλαγές.

Όμως μπροστά στη ανηλεή καταστολή του καθεστώτος, η εξέγερση μετατράπηκε σε εμφύλιο πόλεμο, μια σύγκρουση στη διάρκεια της οποίας έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 380.000 άνθρωποι.

Ο Καντάφι συνελήφθη σε έναν υπόνομο

Στις 20 Οκτωβρίου ο Μουάμαρ Καντάφι, που κρυβόταν μετά την κατάληψη της Τρίπολης από τους αντάρτες, χάρη στη στήριξη του ΝΑΤΟ εντοπίστηκε και σκοτώθηκε κοντά στη Σύρτη, τη γενέτειρά του, ανατολικά της Τρίπολης. Κυβέρνησε τη Λιβύη επί 42 χρόνια, εντοπίστηκε σε έναν υπόνομο, στην άκρη του δρόμου και φονεύθηκε.

Πρώτες ελεύθερες εκλογές στην Τυνησία

Στις 23 Οκτωβρίου οι Τυνήσιοι συμμετείχαν μαζικά στις εκλογές για την Συνταγματική Εθνοσυνέλευση, στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στη χώρα. Η Συνταγματική Εθνοσυνέλευση, όπου την πλειοψηφία κέρδισε το ισλαμιστικό κόμμα Ενάχντα ανέλαβε να συντάξει το νέο Σύνταγμα της χώρας.

Ο Σάλεχ εγκατέλειψε την εξουσία

Στις 27 Φεβρουαρίου 2012 ο Άλι Αμπντάλα Σάλεχ, που κυβερνούσε την Υεμένη επί 33 χρόνια, παρέδωσε την εξουσία στον αντιπρόεδρό του Αμπντ Ράμπο Μάνσουρ Χάντι έπειτα από μια κινητοποίηση στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες διαδηλωτές.

Ήταν ο τέταρτος ηγέτης που ανατράπηκε από την Αραβική Άνοιξη, όμως η αποχώρησή του επετεύχθη έπειτα από διαπραγματεύσεις για μια διαδικασία μετάβασης υπό την πίεση των μοναρχιών του Κόλπου.

Ανατροπή του Μόρσι

Στις 3 Ιουλίου 2013 ο πριν ένα χρόνο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Αιγύπτο Μοχάμεντ Μόρσι, που προερχόταν από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ανατράπηκε από τον στρατό υπό τον στρατάρχη Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι, έπειτα από μαζικές διαδηλώσεις.

Η διακυβέρνηση του Σίσι ήταν σιδηρά, με χιλιάδες ισλαμιστές να φυλακίζονται, μια καταστολή που αργότερα επεκτάθηκε στους φιλελεύθερους κύκλους. Την επόμενη χρονιά ο στρατάρχης Σίσι εξελέγη πρόεδρος με τεράστια πλειοψηφία.

Τζιχαντιστές σπέρνουν το χάος

Στις 29 Ιουνίου 2014 τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους ανακηρύσσουν το χαλιφάτο τους σε μια τεράστια περιοχή που είχαν κατακτήσει στη Συρία και το Ιράκ.

Το ΙΚ έσπειρε τον τρόμο, προχωρώντας σε αποκεφαλισμούς, μαζικές εκτελέσεις, βιασμούς, απαγωγές, εθνοκάθαρση.

Ο Άσαντ επικρατεί

Η Ρωσία, βασική σύμμαχος της Δαμασκού, μαζί με το Ιράν εξαπέλυσε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015 μια εντατική στρατιωτική εκστρατεία στηρίζοντας τον συριακό στρατό. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ επικράτησε με τη βοήθεια των δύο συμμάχων του, και εξακολουθεί να κυβερνά μια κατεστραμμένη χώρα.

• Αραβική Άνοιξη