Τουρκία: Την ελεημοσύνη των Εμιράτων ζητιανεύει τώρα ο «σουλτάνος» – Οι κινήσεις απελπισίας και η ετοιμόρροπη λίρα

Ο δραματικός κατήφορος της τουρκικής οικονομίας το τελευταίο διάστημα φαίνεται πως οδηγεί την Άγκυρα και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε μια σημαντική στροφή στη στρατηγική του.

Στόχος, μεταξύ άλλων, είναι να εξασφαλίσει ζεστό χρήμα που είναι ζωτικό για την οικονομία του, όπως άλλωστε συνέβη σήμερα με την επίσκεψη στην Τουρκία του Σεΐχη του Άμπου Ντάμπι, Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ.

Τουρκία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνίες για επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, της τεχνολογίας, των μεταφορών, των υποδομών, της υγείας και της ενέργειας, ενώ συμφώνησαν σε συνεργασία στους τομείς των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, των τροφίμων και της γεωργίας.

Έτσι, ενώ η τουρκική λίρα καταρρέει, οι πολίτες ψωνίζουν με δελτίο βασικά είδη και παράλληλα παρατηρούνται ελλείψεις φαρμάκων στην αγορά, ο «σουλτάνος» παίρνει για άλλη μια φορά τα ρίσκα του και προσπαθεί έστω και στην ύστατη στιγμή να… γυρίσει το παιχνίδι.

Ο συνήθης ύποπτος για την κατάρρευση της λίρας

Σε αντίθεση με τις κεϋνσιανές οικονομικές θεωρίες, ο πρόεδρος Ερντογάν πιστεύει ότι τα υψηλά επιτόκια ευνοούν τον πληθωρισμό.

Συμμορφούμενη με τις επιθυμίες του προέδρου, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας -επισήμως ανεξάρτητη- μείωσε έτσι εκ νέου το βασικό επιτόκιο την περασμένη εβδομάδα (από το 16% στο 15%) για τρίτη φορά μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες, κάτω από το επίπεδο του πληθωρισμού που πλησιάζει το 20% σε ετήσια βάση.

Ο Ερντογάν έχει αποπέμψει από τον Ιούλιο του 2019 τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας και έχει αντικαταστήσει τον υπουργό Οικονομικών του δύο φορές από τον Νοέμβριο του 2020. Οι αποφάσεις αυτές έχουν οδηγήσει κάθε φορά σε πτώση της λίρας.

Ο πρόεδρος Ερντογάν απορρίπτει, ωστόσο, κάθε ευθύνη για την πτώση της λίρας: «Απορρίπτω πολιτικές που θα καταδικάσουν τον λαό μας στην ανεργία, την πείνα και τη φτώχεια» δήλωσε τη Δευτέρα για να δικαιολογήσει την πολιτική του για ανάπτυξη με κάθε κόστος.

Οι κινήσεις απόγνωσης

Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, το Άμπου Ντάμπι σκοπεύει να επενδύσει 10 δισ. δολάρια (8,94 δισ. ευρώ) στη γείτονα. Τη διάθεση αυτού το ποσού ανακοίνωσε ο επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου του κρατικού επενδυτικού ταμείου των ΗΑΕ, Mohammed Hassan Al Suwaidi.

Σημειώνεται πως η επίσκεψη του ισχυρού άνδρα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην Άγκυρα και η συνάντηση του με τον Ερντογάν -στην πρώτη μετά από δέκα χρόνια συνάντηση ανώτατου επιπέδου μεταξύ των δυο χωρών– χαρακτηρίζεται από τα τουρκικά ΜΜΕ ως μεγάλο βήμα για την αποκατάσταση των σχέσεων των δυο χωρών.

Η κίνηση αυτή θεωρείται σωτήρια για το καθεστώς Ερντογάν που αναζητά εναγωνίως επενδύσεις, την ώρα που διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση του κυβερνώντος κόμματος, καθώς βλέπουν ότι πλέον η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν μπορεί να αποτρέψει την κρίση στην οποία έχει περιέλθει η τουρκική λίρα και η τουρκική οικονομία.

Πληθωρισμός στα αλήθεια και στα ψέματα

Το δολάριο σήμερα έχει φτάσει στις 13,13 λίρες, πολύ κοντά στο χθεσινό ρεκόρ των 13,27. Οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι χονδρέμποροι ήδη ζητούν τις πληρωμές τους σε δολάρια και ευρώ, ωθώντας σε νέα ύψη τις τιμές λιανικής. Έτσι τα μεγάλα σουπερ μάρκετ ενημερώνουν τους καταναλωτές πως μπορούν να αγοράζουν έως δύο συσκευασίες καφέ, ζάχαρης, και λαδιού.

Σύμφωνα με την τουρκική στατιστική υπηρεσία, ο πληθωρισμός Οκτωβρίου ήταν στο 20% με τα τρόφιμα όμως στο 27%, ενώ για τους επόμενους δύο μήνες οι προβλέψεις θέλουν τον πληθωρισμό να ανεβαίνει στο 25% ή ακόμη και στο 30%, κυρίως λόγω της εξάρτησης της Τουρκίας από εισαγόμενες πρώτες ύλες και ενέργεια. Όπως εξήγησε ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Τουρκία Μανώλης Κωστίδης στην αγορά εκτιμούν ότι ο πληθωρισμός στην πραγματικότητα ξεπερνά το 40% και ειδικά στα τρόφιμα το 60%.

Πιο χαμηλός από Κίνα και Αλβανία ο βασικός μισθός

Σε ό,τι αφορά τον τούρκο μισθωτό, ο καθαρός κατώτερος μισθός συρρικνώθηκε από τα 380 δολάρια (σχεδόν 338 ευρώ) τον Ιανουάριο στα 224 δολάρια (199 ευρώ) χθες στην ισοτιμία της ημέρας.

Είναι δηλαδή λιγότερος ακόμα και από χώρες όπως η Κίνα και η Αλβανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι με το βασικό μισθό αμείβονται οι μισοί εργαζόμενοι της Τουρκίας.

Χαρακτηριστική είναι η σύγκριση που έγινε στο δελτίο ειδήσεων του τουρκικού τηλεοπτικού δικτύου FOX TV.

«Ο βασικός μισθός στην Κίνα είναι στα 340 δολάρια. Την Κίνα την γνωρίζαμε ως η χώρα που οι άνθρωποι εργάζονται για ένα πιάτο ρύζι. Σήμερα είναι στα 340 δολάρια. Η Αλβανία στα 275 δολάρια ο βασικός μισθός. Η χώρα μας η Τουρκία, ο βασικός μισθός στα 209 δολάρια!», εξήγησε ο κεντρικός παρουσιαστής του δελτίου.

Την περασμένη Πέμπτη, η τουρκική κεντρική τράπεζα μείωσε ξανά το κατευθυντήριο επιτόκιό της –για τρίτη φορά μέσα σε λιγότερους από δυο μήνες–, από το 16% στο 15%, όπως αξίωνε ο τούρκος πρόεδρος, που εκφράζει πάντα την εχθρότητά του στα υψηλά επιτόκια, κατ’ αυτόν τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη, άποψη που δεν συνάδει ακριβώς με την τρέχουσα οικονομική ορθοδοξία.

Έξαλλη η αντιπολίτευση

«Δεν έχει ενσκήψει ποτέ τέτοια καταστροφή στην ιστορία της δημοκρατίας», πέταξε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, αξιωματική αντιπολίτευση), προσάπτοντας την ευθύνη για την ελεύθερη πτώση της λίρας προσωπικά στον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος κυβερνά την Τουρκία από το 2003. Κατά τον κ. Κιλιτσντάρογλου, ο αρχηγός του κράτους έχει μετατραπεί σε «πρόβλημα εθνικής ασφαλείας» για την Τουρκία.

Για τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, ιδρυτικό μέλος του ισλαμοδημοκρατικού κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του προέδρου, που πλέον αποχώρησε και ίδρυσε δικό του κόμμα, τα μέτρα που παίρνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελούν «προδοσία» και «όχι άγνοια».

Οι αρχηγοί των παρατάξεων της αντιπολίτευσης συγκάλεσαν έκτακτες συνεδριάσεις των κομματικών οργάνων τους για να εξετάσουν τη νέα κατάρρευση της λίρας, τη δεύτερη χειρότερη στην ιστορία.

Για τον Κρεγκ Έρλαμ, αναλυτή της πλατφόρμας επενδύσεων OANDA, «κάποιος λόγος υπάρχει που οι κεντρικές τράπεζες είναι ανεξάρτητες και ιδού τι συμβαίνει όταν κάποιος ξεπερνά τα εσκαμμένα. Μια τέλεια νομισματική καταιγίδα». Κατά τον ίδιο, «πρέπει να ληφθούν δραστικά μέτρα για να αλλάξουν τα πράγματα τώρα», διότι σε διαφορετική περίπτωση «θα χειροτερέψουν και η πίεση θα γίνει αφόρητη».

«Βυθιζόμαστε»

Αρκετοί Τούρκοι ομολογούν πως δεν μπορούν να σταματήσουν να παρακολουθούν την πορεία της συναλλαγματικής ισοτιμίας και να κάνουν συνεχώς υπολογισμούς για τα έξοδά τους – υπολογισμούς που «αλλάζουν εκατό φορές την ημέρα».

Στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, οι ετικέτες που κυριαρχούν μεταξύ των χρηστών στην Τουρκία είναι αρκετά ενδεικτικοί του κλίματος: «Βυθιζόμαστε», «Κυβέρνηση παραιτήσου», «Δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα».

Στην πόλη Ντιγιάρμπακιρ, έμποροι έκαψαν ψεύτικα δολάρια στον δρόμο. «Δεν μπορούμε να κλείσουμε μάτι, δεν ξέρουμε ποιο είναι το μέλλον μας», είπε ένας.

Αρκετοί εργαζόμενοι ή συνταξιούχοι λένε πως με το που θα πάρουν τον μισθό ή τη σύνταξή τους, μετατρέπουν αμέσως το ποσό σε συνάλλαγμα. Ο Εμιρχάν Μετίν, 28 ετών, δικηγόρος, εξηγεί πως το κάνει «για έχει κάποιο νόημα» κάθε υπολογισμός του. «Είναι σχεδόν αδύνατο να συγκεντρωθώ ή να μιλήσω για οτιδήποτε άλλο» πέρα από την οικονομική κρίση, προσθέτει.

• Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
• Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
• Τουρκία