Φρένο στα «χρυσά εφάπαξ» που δόθηκαν με εγκύκλιο Πετρόπουλου

Υψηλότερα εφάπαξ σε σύγκριση με τα ποσά που θα έπαιρναν με βάση το νόμο 4387/2016 πληρώθηκαν σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων του ΤΣΜΕΔΕ, με εγκύκλιο της προηγούμενης ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με έγγραφο που επικαλείται ο Ελεύθερος Τύπος. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, την εγκύκλιο ανακαλεί με απόφαση που υπέγραψε στις 2 Αυγούστου ο νέος υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Νότης Μηταράκης.

Όπως εξήγησε ο κ. Μηταράκης μιλώντας στον ΑΝΤ1, με τον νόμο Κατρούγκαλου, καθορίστηκε ένας ενιαίος τρόπος για τον υπολογισμό των εφάπαξ, τόσο των μισθωτών όσο και των επαγγελματιών.

Την ίδια στιγμή όμως με μια εγκύκλιο καθορίστηκε μια διαφορετική φόρμουλα για τον υπολογισμό των εφάπαξ των μηχανικών του ταμείου Πρόνοιας Μηχανικών και Εργοληπτών, με συνέπεια αυτοί οι επαγγελματίες να πάρουν αρκετά μεγαλύτερο ποσό εφάπαξ από το προβλεπόμενο, χωρίς καμιά νομική βάση.

Επιπλέον, ο κ. Μηταράκης υποστήριξε ότι η εγκύκλιος ήταν φωτογραφική, δόθηκε εντολή για την ακύρωση της και θα γίνει ο επανυπολογισμός των εφάπαξ αυτών προκειμένου να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες και να προστατευθεί το δημόσιο συμφέρον.

Τέλος ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, διαβεβαίωσε, ερωτηθείς σχετικά, ότι όχι μόνο δεν θα κοπεί κανένα προνοιακό επίδομα, αλλά τουναντίον πρόθεση της νέας κυβέρνησης, είναι να ενισχυθεί το κοινωνικό κράτος, όπως άλλωστε έχει δεσμευθεί και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η εγκύκλιος Πετρόπουλου

Το σχετικό έγγραφο του υφυπουργού ήρθε μετά τις παρατηρήσεις του Συνηγόρου του Πολίτη (20/4/2019) και τις ενστάσεις του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης (25/6/2019) αναφορικά με την εγκύκλιο Πετρόπουλου, τις οποίες γνώριζε και η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου, αλλά όπως φαίνεται αγνόησε.

Οι ενστάσεις έχουν να κάνουν με το ότι ο νόμος παρακάμφθηκε και αλλοιώθηκε με απλή εγκύκλιο που ευνοεί μερίδα ασφαλισμένων ενώ θα έπρεπε οι όποιες αλλαγές να γίνουν με νέα -τροποποιητική- διάταξη νόμου που να ισχύει για όλους. Αρνητική, μάλιστα, στην αλλαγή νόμου με εγκύκλιο ήταν και η εισήγηση που είχε κάνει η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου, η οποία δεν εισακούστηκε.

Η εγκύκλιος (με ΑΔΑ ΩΙΙ0465Θ1Ω-6ΦΣ και ημερομηνία 13.3.2018), την οποία είχε υπογράψει ο πρώην υφυπουργός Τάσος Πετρόπουλος, μετέβαλε τον κανόνα του άρθρου 35 παρ. 4 του νόμου 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) και εισήγαγε ειδικά για τους πριν από το 1993 ασφαλισμένους του πρώην ΤΣΜΕΔΕ έναν διαφορετικό τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ, που οδηγούσε σε ποσά κατά πολύ υψηλότερα έναντι των μετά το 1993 ασφαλισμένων του ίδιου φορέα.

Το αποτέλεσμα ήταν να πληρωθούν υψηλά εφάπαξ σε συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων (με εισφορές πριν από το 1993 στον κλάδο Πρόνοιας του ΤΣΜΕΔΕ) ενώ την ίδια στιγμή για τους μετά το 1993 ισχύουν οι περιορισμοί του νόμου που «κουρεύει» σημαντικά το εφάπαξ.

Η εγκύκλιος προκάλεσε αντιδράσεις από θιγόμενους ασφαλισμένους του κλάδου Πρόνοιας του ΤΣΜΕΔΕ, που βρέθηκαν να δικαιούνται μικρότερο εφάπαξ έναντι συναδέλφων τους, καθώς ο νόμος εφαρμόστηκε με δυο μέτρα και δυο σταθμά.

Στην πράξη, οι πριν από το 1993 έχουν διαφορετικό υπολογισμό από τους μετά το 1993 ασφαλισμένους στον ίδιο φορέα. Η αλλαγή αυτή έγινε γιατί οι μηχανικοί είχαν διαφορετικά καθεστώτα εισφορών από το 1979 ως το 2006 και από το 2007 και μετά. Όμως, τελικά, όπως αποδείχθηκε, η εφαρμογή της εγκυκλίου δημιούργησε και νέες στρεβλώσεις καθώς προέκυψαν μικρότερα εφάπαξ για ορισμένους ασφαλισμένους σε σύγκριση με αυτά που θα είχαν αν τελικώς εφαρμοζόταν ο νόμος, παρά τους περιορισμούς του!

Το αρ. 35 παρ. 4 του ν. 4387/2016 καθορίζει τον τρόπο υπολογισμού της εφάπαξ παροχής των ασφαλισμένων του ΕΤΕΑΕΠ και προβλέπει ότι αυτό θα ισούται με το άθροισμα του τμήματος εφάπαξ, παροχής που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης μέχρι 31.12.2013 και του τμήματος εφάπαξ παροχής που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης από 1.1.2014 και εφεξής. Για το χρόνο ασφάλισης μέχρι 31.12.2013 γίνεται διάκριση μεταξύ μισθωτών και αυτοτελώς απασχολουμένων, καθώς και διαχωρισμός σε όσους πλήρωναν εισφορά 4% και σε όσους κατέβαλλαν διαφορετικό ασφάλιστρο. Το δε εφάπαξ για το διάστημα ως το 2013 υπολογίζεται βάσει του νόμου με το μέσο όρο των αποδοχών της τελευταίας 5ετίας (2009-2013) ενώ για τους αυτοτελώς απασχολούμενους (σ.σ.: όπως του ΤΣΜΕΔΕ) υπολογίζονται οι μέσες εισφορές της ίδιας πενταετίας βάσει των ασφαλιστικών τους κατηγοριών.

Παρότι, λοιπόν, ο νόμος και η μετέπειτα υπουργική απόφαση προέβλεψαν ότι ο υπολογισμός του εφάπαξ για τα έτη ασφάλισης ως το 2013 είναι ενιαίος, εντούτοις, με την εγκύκλιο που εξέδωσε στις 13/3/2018 ο πρώην υφυπουργός Τ. Πετρόπουλος, βάσει αιτημάτων και υπομνημάτων που είχε λάβει από συνταξιούχους που περίμεναν το εφάπαξ, μετέβαλε το νόμο και όρισε ότι το εφάπαξ για τους πριν από το 1993 ασφαλισμένους του Τομέα Πρόνοιας Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Έργων υπολογίζεται με όλες τις εισφορές που είχαν καταβάλει από την έναρξη της ασφάλισής τους και με την ετήσια αναπροσαρμογή τους.

Οι βασικές ενστάσεις που διατυπώθηκαν μάλιστα και από τον Συνήγορο του Πολίτη, αλλά και από το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, όπου έφτασε το θέμα από θιγόμενους ασφαλισμένους, ήταν ότι με την εγκύκλιο: α) παύει η διάκριση μεταξύ μισθωτών και αυτοτελώς απασχολουμένων, β) παύει η διάκριση μεταξύ μισθωτών που είχαν εισφορά 4% και αυτών που είχαν ποσοστό διάφορο του 4% και γ) εισάγεται διαφορετική βάση υπολογισμού των αποδοχών, καθώς δεν λαμβάνονται πλέον υπόψη αυτές της τελευταίας πενταετίας.

Για τους λόγους αυτούς και κυρίως για λόγους ισονομίας, ο υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων με έγγραφό του προς τη Διεύθυνση Πρόσθετης Ασφάλισης του υπουργείου αποφάσισε να αναστείλει την εγκύκλιο Πετρόπουλου και να ζητήσει την πλήρη εφαρμογή του νόμου για τον ενιαίο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ όλων των ασφαλισμένων.

Απάντηση από τον ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ σε ανακοίνωσή του παραδέχεται την ύπαρξη εγκυκλίου, ωστόσο όπως σημείωσε «η ερμηνεία της ήταν απόλυτα σύμφωνη με το συνολικό πνεύμα του ν. 4387/16 που για τους υπολογισμούς των παροχών λαμβάνει υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου κατά το οποίο έχουν καταβληθεί εισφορές».

«Σύμφωνα με τα καθεστώτα προ του ν.4387/2016 και ειδικά για τους παλαιούς ασφαλισμένους η εισφορά για το εφάπαξ οριζόταν βάσει ενός τεκμαρτού μισθού που δεν αυξάνονταν στη βάση των ετών ασφάλισης και  δεν αναπροσαρμόζονταν σε τρέχουσες αξίες. Με την από 13.3.2018 εγκύκλιο το Υπουργείο Εργασίας όρισε να λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του εφάπαξ ο μέσος όρος των αποδοχών που υπόκειντο σε κρατήσεις για το εφάπαξ για το σύνολο του ασφαλιστικού βίου αναπροσαρμοσμένες σε τρέχουσες τιμές. Η  ερμηνεία αυτή είναι απόλυτα σύμφωνη με το συνολικό πνεύμα του ν. 4387/16 που για τους υπολογισμούς των παροχών λαμβάνει υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου κατά το οποίο έχουν καταβληθεί εισφορές», σημείωσε ο ΣΥΡΙΖΑ και συνέχισε:

«Τα εφάπαξ που προκύπτουν με τον υπολογισμό αυτό είναι της τάξης των 10.000 και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για «χρυσά εφάπαξ», όταν ο μέσος όρος των εφάπαξ είναι της τάξης των 20.000 ευρώ. Πρόκειται για εφάπαξ που ανταποκρίνονται στις πραγματικές καταβολές των ασφαλιστικών εισφορών. Έχει ενδιαφέρον ότι οι κατήγοροι του 4387/2016 για έλλειψη ανταποδοτικότητας προχωρούν σε νέες ερμηνείες του νόμου αλλοιώνοντας ακόμα και εκφρασμένες δικές τους θέσεις προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα μικροπολιτικά τους συμφέροντα και να πολεμήσουν για ακόμα μια φορά το σύστημα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης».

• εφάπαξ
• Νότης Μηταράκης
• Τάσος Πετρόπουλος