«Λευκός καπνός» στη Σύνοδο Κορυφής: Έκλεισε η συμφωνία για το Ταμείο Ανάκαμψης – Τι περιλαμβάνει

Επιτεύχθηκε τελικά, ύστερα από πέντε ημέρες σκληρών διαπραγματεύσεων, η ιστορική συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ για το Ταμείο Ανακαμψης και τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ. Αντικείμενο σκληρής, παρατεταμένης μάχης ανάμεσα στις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά από τη μια και τη Γαλλία και τη Γερμανία από την άλλη, το σχέδιο ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσού που θα αντληθεί με την έκδοση — για πρώτη φορά — κοινού ευρωπαϊκού χρέους, θα εγγραφεί στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027), ύψους 1,074 τρισεκ. ευρώ.

Την επίτευξη της ιστορικής συμφωνίας ανακοίνωσε ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στις 6:31 το πρωί της Τρίτης.

Deal!

— Charles Michel (@eucopresident) July 21, 2020

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μετά το πέρας της Συνόδου, ο κ. Μισέλ υπογράμμισε πως η συμφωνία δείχνει ότι οι 27 χώρες μέλη μπόρεσαν να σταθούν η μια δίπλα στην άλλη με πίστη στο κοινό τους μέλλον. «Η συμφωνία αυτή στέλνει το ισχυρό μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι μια δύναμη που αναλαμβάνει δράση», σημείωσε και πρόσθεσε πως η συμφωνία που κλείστηκε «αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από τα χρήματα. Αφορά τους εργαζόμενους και τις οικογένειες, τις θέσεις εργασίας τους, την υγεία τους και την ευημερία τους. Πιστεύω ότι η συμφωνία αυτή θα θεωρηθεί κομβική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης, αλλά και ότι θα μας εκτοξεύσει στο μέλλον».

LIVE NOW: #EUCO press conference https://t.co/V5xToUKRln

— Charles Michel (@eucopresident) July 21, 2020

Η συμφωνία της ΕΕ για το ταμείο ανάκαμψης για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID-19 δείχνει ότι η ΕΕ μπορεί να δράσει από κοινού, ακόμη και κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης κρίσης της, και ότι προτίθεται να ακολουθήσει νέα μονοπάτια όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με ασυνήθιστες συνθήκες, δήλωσε η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. «Πρόκειται για ένα σημαντικό μήνυμα που στέλνεται πέραν των συνόρων της Ευρώπης ότι η ΕΕ, ακόμη και με όλα τα διαφορετικά υπόβαθρα (των κρατών μελών της), μπορεί να δράσει», δήλωσε η Μέρκελ σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου.

Για «ιστορική ημέρα για την Ευρώπη» έκανε λόγο μέσω Twitter ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν.

Jour historique pour l’Europe !

— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) July 21, 2020

Η ΕΕ συμφώνησε σε ένα «φιλόδοξο» Ταμείο Ανάκαμψης που θα επιτρέψει στις χώρες μέλη να αντιμετωπίσουν την κρίση από την COVID-19 «με ισχύ και αποτελεσματικότητα», δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε. «Είμαστε ικανοποιημένοι με την έγκριση ενός φιλόδοξου σχεδίου επανεκκίνησης, το οποίο θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε την κρίση με ισχύ και αποτελεσματικότητα», δήλωσε ο Κόντε και σημείωσε ότι ότι το 28%, ή περίπου 209 δισεκ. ευρώ, από τα 750 δισεκ. ευρώ που συμφωνήθηκαν στην σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες προορίζονται για την Ιταλία, από τα οποία περίπου 81 δισεκ. ευρώ θα δοθούν με τη μορφή επιχορηγήσεων και περίπου 127 δισεκ ευρώ με τη μορφή δανείων.

Από την πλευρά του, ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε δήλωσε ότι οι σχέσεις του με τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες παραμένουν ισχυρές, παρά τις σκληρές διαπραγματεύσεις που σημαδεύτηκαν από εντάσεις στη μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής. «Είμαστε όλοι μας επαγγελματίες, αντέχουμε μερικές γροθιές», είπε ο Ρούτε σε δημοσιογράφους μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας στις Βρυξέλλες για το σχέδιο ανάκαμψης. «Είμαι ικανοποιημένος με τη συμφωνία αυτή, δεν έχω καμία διαφωνία», πρόσθεσε. Σύμφωνα με την άποψη του Ρούτε, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μετατρέπεται με τη σημερινή συμφωνία σε ένωση αναδιανομής κεφαλαίων, καθώς το σχέδιο ανάκαμψης αποτελεί έκτακτο μέτρο, που δεν θα επαναληφθεί.

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία των «27» 

Μετά από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις, σε μία Σύνοδο που ξεπέρασε το ιστορικό ρεκόρ διάρκειας εκείνης του Δεκεμβρίου του 2000 για τη Συνθήκη της Νίκαιας, οι «27» συμφώνησαν ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποτελείται από επιχορηγήσεις ύψους 390 δισ. ευρώ και δάνεια 360 δισ. ευρώ. Η (σχεδόν) τελική συμβιβαστική πρόταση που παρουσίασε χθες στις 7 το απόγευμα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ οδήγησε σε μία ακόμα ολονυκτία διαπραγματεύσεων.

 Το Ταμείο θα είναι τριετές (δεσμεύσεις πόρων μεταξύ 2021-3), με πληρωμές έως και το 2026. Το βασικό εργαλείο, το Recovery and Resilience Facility, αποτελεί σχεδόν το 90% του Ταμείου, φτάνοντας τα 672,5 δισ. ευρώ (από 560 δισ. στην πρόταση της Κομισιόν και 625 στη συμβιβαστική πρόταση Μισέλ του Σαββάτου), με 360 δισ. επιχορηγήσεις και 312,5 δισ. δάνεια. Η Ελλάδα προβλέπεται να λάβει 32,1 δισ. (οριακά περισσότερα από ό,τι με την πρόταση της Επιτροπής), αλλά με μεγαλύτερη αναλογία δανείων προς επιχορηγήσεις σε σχέση με πριν (ως 12,5 δισ. δάνεια και λίγο πάνω από 19,5 δισ. επιχορηγήσεις).

Είναι αξιοσημείωτο ότι η μείωση των επιχορηγήσεων κατά 110 δισ. ευρώ σε σχέση με την αρχική πρόταση της Επιτροπής (και τη γαλλογερμανική πρόταση του Μαΐου) επιτεύχθηκε με περικοπές σε σειρά προγραμμάτων που εκπροσωπούν τις εκσυγχρονιστικές προτεραιότητες της Ένωσης. Οι πιο θερμοί θιασώτες του εκσυγχρονισμού του κοινοτικού προϋπολογισμού υποτίθεται ότι είναι οι «φειδωλοί 4» (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Δανία), που πρωτοστάτησαν στην προσπάθεια μείωσης των επιχορηγήσεων. Έτσι, το συμπλήρωμα του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης συρρικνώνεται δραστικά, από 32,5 σε 10 δισ. ευρώ, ενώ περικόπτονται επίσης οι επιπλέον πόροι για το Horizon Europe από 13,5 σε 5 δισ. ευρώ και οι πόροι του Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης, για τον εκσυγχρονισμό και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του αγροτικού τομέα, από 15 σε 7,5 δισ. ευρώ. Καταργείται επίσης, μεταξύ άλλων, το EU4Health – ένα νέο πρόγραμμα που αποσκοπούσε στην αναβάθμιση της συλλογικής υγειονομικής ικανότητας της Ε.Ε.

Στο θέμα της διακυβέρνησης, προτείνεται (όπως και πριν) η Κομισιόν να εξετάζει για περίοδο δύο μηνών τα εθνικά προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θα καταθέτει κάθε κράτος-μέλος. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα ψηφίζει επί της εισήγησης της Επιτροπής, με την απόφαση να λαμβάνεται με ειδική πλειοψηφία. Στη φάση της υλοποίησης, η Κομισιόν θα κρίνει αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση, κατόπιν γνωμοδότησης της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής της Ενωσης (όργανο που αποτελείται από ανώτερους υπαλλήλους των εθνικών διοικήσεων και των κεντρικών τραπεζών, της ΕΚΤ και της Επιτροπής). Στην «έκτακτη» περίπτωση που ένα ή περισσότερα κράτη-μέλη διαφωνούν ότι το εθνικό πρόγραμμα πληροί τις προϋποθέσεις και τα ορόσημα, το ζήτημα θα παραπέμπεται στο Συμβούλιο και οι πόροι δεν θα εκταμιεύονται έως ότου το Συμβούλιο «θα έχει συζητήσει εξαντλητικά το θέμα» – αλλά εντός περιόδου τριών μηνών από τη στιγμή που η Επιτροπή θα ζητήσει τη γνωμοδότηση της ΟΔΕ. 

Ο δανεισμός της Επιτροπής για τη χρηματοδότηση του Next Generation EU πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2026 και η αποπληρωμή ως το τέλος του 2058.

Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-7 παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ (η προ Συνόδου πρόταση Μισέλ), με 5 δισ. εκτός οροφής για το Αποθεματικό Ταμείο του Brexit. Αυξάνονται θεαματικά, ακόμα περισσότερο και από τη συμβιβαστική πρόταση του Σαββάτου, οι «επιστροφές» (rebates) για τους «φειδωλούς»: από 197 εκατ. στην πρόταση Μισέλ προ της Συνόδου σε 377 εκατ. ετησίως για τη Δανία (τα 322 εκατ. στην προτελευταία συμβιβαστική πρόταση φαίνεται ότι ήταν τυπογραφικό λάθος), από 1,576 δισ. σε 1,921 δισ. για την Ολλανδία, από 237 σε 565 εκατ. για την Αυστρία και από 798 εκατ. σε 1,069 δισ. για τη Σουηδία. Το ποσό για τη Γερμανία μένει το ίδιο – η οποία κατά τρόπον επιχειρεί να εξαγοράσει έτσι τη συναίνεση των μέχρι πρότινος δορυφόρων της στο Βορρά.

Διατηρείται επίσης ο στόχος να κατευθυνθεί το 30% των συνολικών δαπανών (ΠΔΠ συν Ταμείο Ανάκαμψης) σε προγράμματα και επενδύσεις που συνδέονται με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Σχετικά με τους Ίδιους Πόρους, συμφωνήθηκε να ισχύσει το τέλος στο πλαστικό από 1.1.2021 και στις αρχές του νέου έτους η Κομισιόν να καταθέσει προτάσεις για ψηφιακό φόρο και τη διασυνοριακή προσαρμογή άνθρακα.

Τέλος, σχετικά με το κράτος Δικαίου, η τελική διατύπωση είναι πιο ασαφής από αυτήν που περιλάμβανε η πρόταση του Σαρλ Μισέλ τον Φεβρουάριο αλλά και προ της Συνόδου. Όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα, «θα εισαχθεί ένα καθεστώς αιρεσιμότητας που θα προστατεύει τον προϋπολογισμό και το Next Generation EU [σ.σ.: το Ταμείο Ανάκαμψης]», με την Κομισιόν να προτείνει «μέτρα σε περίπτωση παραβιάσεων» τα οποία θα υιοθετούνται με ειδική πλειοψηφία του Συμβουλίου. Ήταν ένας μικρός θρίαμβος για τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Oρμπαν, που, με τη στήριξη κυρίως της Πολωνίας και της Σλοβενία, κατάφερε να αντικρούσει ακόμα και τις σχετικά ανώδυνες διατάξεις στις προηγούμενες προτάσεις του Σαρλ Μισέλ.

Δείτε ΕΔΩ το κείμενο της ιστορικής συμφωνίας:

• κορωνοϊός
• Σύνοδος Κορυφής