Γερμανικό «μορατόριουμ» στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις – «Καρότο και μαστίγιο» από τη Μέρκελ στον Ερντογάν – Το θρίλερ με το Oruc Reis

Ενεργό ρόλο στα ελληνοτουρκικά παίζει η Γερμανία με την Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ να επικοινωνεί με τους ηγέτες Ελλάδας και Τουρκίας την Τρίτη. Μετά τις τηλεφωνικές επικοινωνίες φάνηκαν τα πρώτα σημάδια αποκλιμάκωσης στο Αιγαίο καθώς πηγές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας ανέφεραν αργά το απόγευμα του Σαββάτου ότι τις τελευταίες ώρες έχει αρχίσει η σταδιακή απόσυρση των τουρκικών πλοίων προς τους ναυστάθμους.

Στη συνέχεια είχαμε ένα θρίλερ καθώς μετά τις πληροφορίες για σταδιακή απόσυρση των πολεμικών πλοίων η πρεσβεία της Τουρκίας στην Ουάσιγκτον ανέβασε tweet, στο οποίο ανέφερε ότι «το τουρκικό σκάφος Oruc Reis ξεκίνησε τις σεισμικές έρευνες εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας στην ανατολική Μεσόγειο» και συνέχιζε προσθέτοντας ότι η «Τουρκία ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και τη δικαιοδοσία που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο στην υφαλοκρηπίδα της».

Την ίδια ώρα σύμφωνα με την ιστοσελίδα Marine Traffic, το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis βρισκόταν αγκυροβολημένο στα ανοιχτά της Αττάλειας.

Ωστόσο λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, η τουρκική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον διέγραψε το επίμαχο tweet με το οποίο έκανε λόγο για έναρξη των σεισμικών ερευνών από το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis και το αντικατέστησε με άλλο που ανέφερε την αναγγελία της έρευνας από τις 21 Ιουλίου.

Προφανώς υπήρξε κάποια παρέμβαση για να κατέβει το συγκεκριμένο tweet, ενώ έμπειροι παρατηρητές δεν αποκλείουν να υπάρχει κάποια συμφωνία για αποκλιμάκωση της έντασης και η κίνηση αυτή προκάλεσε αντίδραση.

Είναι ξεκάθαρο ότι η κ. Μέρκελ επιθυμεί να μην υπάρξει ελληνοτουρκική «έκρηξη» στην Ανατολική Μεσόγειο και μπορεί τα πρώτα δείγματα να δείχνουν προς θετική κατεύθυνση σε σχέση με την έξοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους αλλά αυτό δεν καθησυχάζει την ελληνική κυβέρνηση που απαντά με «ψυχραιμία και ετοιμότητα».   

Οι προθέσεις του Βερολίνου αποκαλύφθηκαν όταν ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, Κρίστοφερ Μπούργκερ δήλωσε, «Δεν επιθυμούμε καμία κλιμάκωση» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά «αντιθέτως, θέλουμε να υπάρχει συνετός διάλογος»,  επαναλαμβάνοντας ταυτόχρονα τη δήλωση του Γερμανού υπουργού εξωτερικών, Χάικο Μάας, από την Αθήνα, ότι «θέλουμε πρόοδο στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, αλλά αυτή είναι δυνατή μόνο εφόσον η Άγκυρα εγκαταλείψει τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».

Η Γερμανία και η Μέρκελ ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου της ΕΕ σε καμία περίπτωση δεν θέλει να διαχειριστεί ένα θερμό επεισόδιο σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.

Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έρχονται σε συνέχεια της τριμερούς συνάντησης της υπεύθυνης Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Μεγάρου Μαξίμου, Ελένης Σουρανή, του συμβούλου εξωτερικής πολιτικής της Ανγκελα Μέρκελ, Γιαν Χέκερ, και του εκπροσώπου του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν, στο Βερολίνο, στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, στις 13 Ιουλίου.

Τα προβλήματα για το Βερολίνο άρχισαν όταν τη συνάντηση αποκάλυψε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, και μάλιστα λέγοντας ότι ξεκίνησε διάλογος μεταξύ των δυο χωρών, γεγονός που προκάλεσε την ενόχληση του Βερολίνου. Στη συνέχεια υπήρξαν διαρροές σε μέσα ενημέρωσης, που δεν επιβεβαιώθηκαν, ότι υπήρξε πρόταση, μάλιστα συντάχθηκε και κείμενο, για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, εφόσον διακοπούν οι προκλήσεις για έρευνες και γεωτρήσεις από την πλευρά της Άγκυρας εντός Ελληνικής και Κυπριακής υφαλοκρηπίδας. Ωστόσο η Άγκυρα δεν συμφώνησε απαιτώντας να σταματήσουν και ενεργειακές κινήσεις Ελλάδας και Κύπρου και έτσι «έκαψε» τη συνάντηση και προχώρησε στην έκδοση της γνωστής Navtex.

Ουσιαστικά, σύμφωνα με πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, το Βερολίνο επιδιώκει την εφαρμογή ενός μνημονίου που να προβλέπεται ο εκατέρωθεν σεβασμός και η αποφυγή έντασης προκειμένου να χαραχθεί ένας οδικός χάρτης συζητήσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία (μορατόριουμ). Αν και η τουρκική πλευρά δείχνει να μην ακολουθεί αυτήν τη λογική και να προκαλεί συνέχεια.

Η συνταγή της Μέρκελ προς τον Ερντογάν είναι καρότο και μαστίγιο, από τη μία το αυστηρό τηλεφώνημα της στον Ερντογάν, που του ξεκαθάρισε πως είναι η μοναδική που «φρενάρει» τις κυρώσεις και ότι αν συνεχίσει τις προκλήσεις δεν θα μπορεί να τον προστατέψει ούτε από τους Γάλλους, άλλα ούτε από άλλες χώρες που έχει εξαντληθεί η υπομονή τους. Μάλιστα είναι ξεκάθαρη η απειλή προς τον Ερντογάν ότι μετά την ομόφωνη απόφαση της ΕΕ να εξεταστούν τα ελληνοτουρκικά σε συνάρτηση με την πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων σε ειδική σύνοδο τον Σεπτέμβριο θέτει στην Άγκυρα ένα πολύ συγκεκριμένο δίλημμα: Είτε θα αναθεωρήσει την επιθετική της στάση και δεν θα προκαλέσει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ή την ανατολική Μεσόγειο στη διάρκεια του καλοκαιριού, είτε στις αρχές του φθινοπώρου θα αντιμετωπίσει βαρύτατες κυρώσεις.

Παράλληλα το «καρότο» προς τον Ερντογάν είναι η προοπτική να ανοίξουν τα σύνορα προς την Τουρκίας και να συμπεριληφθεί στις χώρες που διαθέτουν τα απαραίτητα επιδημιολογικά κριτήρια ώστε οι ευρωπαίοι τουρίστες να μπορούν να την επισκεφθούν. Στο τραπέζι μπορεί να ξαναμπεί υπό προϋποθέσεις η επανεκκίνηση στις ευρωτουρκικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Όλα αυτά θα κριθούν στην πράξη, από το πόσο αξιόπιστος θα αποδειχθεί ο Ερντογάν σε σχέση με τις προκλήσεις έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Ενώ, τέλος, δεν υπάρχουν πληροφορίες για την ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου που προωθεί το Βερολίνο καθώς η Ελληνική πλευρά ξεκαθαρίζει ότι αυτός μπορεί να γίνει μόνο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και όχι εφ’ όλης της ύλης.

• NAVTEX
• ελληνοτουρκικά