current views are: 3

29 Ιουλίου 2020
Δημοσίευση04:07

Μία στο καρφί, μία στο πέταλο ο Ερντογάν – Ελιγμοί της Άγκυρας μετά την οπισθοχώρηση – Οι όροι της Άγκυρας για διάλογο και η γερμανική διαιτησία

Μία στο καρφί, μία στο πέταλο: Με αυτή τη φράση θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει την τακτική που ακολουθεί τις τελευταίες ώρες η Τουρκία.

Δημοσίευση 04:07’

Μία στο καρφί, μία στο πέταλο: Με αυτή τη φράση θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει την τακτική που ακολουθεί τις τελευταίες ώρες η Τουρκία.

Μία στο καρφί, μία στο πέταλο: Με αυτή τη φράση θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει την τακτική που ακολουθεί τις τελευταίες ώρες η Τουρκία, που ναι μεν ανακοίνωσε την παύση των ερευνών του Oruc Reis στην ανατολική Μεσόγειο αλλά και τη διάθεσή της για διάλογο, αλλά εξέδωσε νέα NAVTEX με την οποία ενεργοποιείται το πλοίο Barbaros και αφορά την κυπριακή ΑΟΖ. Μόνο το γεγονός ότι η Τουρκία ακύρωσε μια παράνομη NAVTEX [αυτή που αφορούσε την ελληνική υφαλοκρηπίδα] παρουσιάζοντάς τη ως κίνηση καλής θέλησης φανερώνει και την πρόθεσή της για έναν διάλογο με τους δικούς της όρους και φυσικά έχοντας το πάνω χέρι. Η κυβέρνηση από την πλευρά της ωστόσο εμφανίζεται κάθετη και διαμηνύει σε όλους τους τόνους την πάγια θέση της Αθήνας, ότι δηλαδή οι ελληνοτουρκικές διαφορές περιορίζονται σε δύο βασικά ζητήματα: Την υφαλοκριπήδα και τις θαλάσσιες ζώνες.

Μία στο καρφί, μία στο πέταλο

Τα πρώτα σημάδια αποκλιμάκωσης της σοβούσας κρίσης στο Αιγαίο εμφανίστηκαν μετά την παρέμβαση Μέρκελ. Παρότι διαψεύδεται τόσο από το Βερολίνο, όσο και από την Άγκυρα η αναφορά γερμανικών ΜΜΕ ότι Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν πολύ κοντά σε θερμό επεισόδιο, το οποίο αποσοβήθηκε από την ίδια τη Μέρκελ, εντούτοις όλες οι πλευρές αναγνωρίζουν ότι η παρέμβαση της καγκελαρίου λειτούργησε πυροσβεστικά ώστε να πέσουν οι τόνοι. Πράγματι, έκτοτε η κατάσταση αποκλιμακωνόταν διαρκώς μέχρι να φτάσουμε στην απόσυρση του Oruc Reis και τον ελλιμενισμό του στο λιμάνι της Αττάλειας, γεγονός που επισφραγίστηκε και με την επίσημη τοποθέτηση της τουρκικής προεδρίας σήμερα δια του εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν.

Με άλλα λόγια η κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα από την ελληνική κυβέρνηση -με ενημέρωση από τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών ξένων κυβερνήσεων και θεσμών για την προκλητική στάση της Άγκυρας- έπιασε τόπο. Βέβαια για να μπορέσει να δικαιολογήσει στο εσωτερικό του ο Ερντογάν την εν λόγω αναδίπλωση προχώρησε και στην έκδοση NAVTEX για έρευνες από το πλοίο Barbaros σε τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ. Μια κίνηση που σύμφωνα με παρατηρητές εκτός του ότι έχει στόχο το εσωτερικό ακροατήριο του Ερντογάν, σκοπεύει και στη διάσπαση του μετώπου Αθήνας – Λευκωσίας, οι οποίες στέκονται σθεναρά απέναντι στις προκλητικές βλέψεις της Τουρκίας.

Εκτός από τις κινήσεις αποκλιμάκωσης στο Αιγαίο – το εάν αυτές οι κινήσεις θα συνεχιστούν, μένει να φανεί- ο Ερντογάν προχώρησε την Τρίτη και σε μια ακόμη κίνηση που φαινομενικά φαντάζει ως «καλής θέλησης». Κατά τη διάρκεια της τελετής επαναλειτουργίας της Παναγιάς Σουμελά έπειτα από πέντε χρόνια, ο τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε πως θα πραγματοποιηθεί η θεία λειτουργία τον Δεκαπενταύγουστο. Μια κίνηση που φέρνει περισσότερο σε… πυροτέχνημα εάν συνυπολογίσει την ηχηρή διάψευση από το Πατριαρχείο, το οποίο σε ανακοίνωσή του λίγες ώρες μετά διαψεύδει τον Ερντογάν και αναφέρει πως δεν θα πραγματοποιηθεί λειτουργία τον Δεκαπενταύγουστο καθώς δεν το επέτρεψαν οι τουρκικές αρχές λόγω κορωνοϊού. Σε κάθε περίπτωση το άνοιγμα της Παναγίας Σουμελά μπορεί να ερμηνευθεί και ως κίνηση εξευμενισμού του χριστιανικού πληθυσμού της Τουρκίας, με το βλέμμα και προς τη διεθνή κοινότητα, η οποία αντέδρασε με τον ποιο έντονο τρόπο στη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί. Προφανώς όμως, παρότι και τα δύο κτίσματα είναι σπουδαία και με τεράστια ιστορία πίσω τους, δεν μπορούν να εξισωθούν όπως φιλοδοξεί ο Ερντογάν, που επί της ουσίας τα έβαλε στο… ίδιο σακί.

Διάλογος, αλλά με τι όρους;

Έπειτα λοιπόν από όλα αυτά η Τουρκία εμφανίζεται έτοιμη για διάλογο, όπως πληροφόρησε και ο Ιμπραήμ Καλίν. Αλλά με τι όρους; Προφανώς με τους όρους που βολεύουν την ίδια την Τουρκία και αφορούν όλα τα ζητήματα που κατά καιρούς έχει βάλει: Δηλαδή την αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου, αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης, μοιρασιά των υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο και το Αιγαίο και μια ακόμη σειρά από ζητήματα. Το πλαίσιο των διεκδικήσεων της Άγκυρας έθεσε περιεκτικά την περασμένη Δευτέρα ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας Φουάτ Οκτάι σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Milliyet.

Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση απαντά με σαφήνεια πως η μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η Αθήνα με την Άγκυρα είναι η υφαλοκρηπίδα και οι θαλάσσιες ζώνες, γεγονός που υπογράμμισε ξεκάθαρα την Τρίτη ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση που είχε με την υπουργό Εξωτερικών της Ισπανίας, τοποθετούμενος επί των ανακοινώσεων της τουρκικής προεδρίας: «η τοποθέτηση του εκπροσώπου της τουρκικής Προεδρίας, για μας, είναι μια θετική εξέλιξη. Η ελληνική Κυβέρνηση έλεγε, και συνεχίζει να λέει, διαμηνύει πάντοτε, ότι η απαραίτητη προϋπόθεση για το διάλογο -ελέχθη πριν και από την Ισπανίδα συνάδελφό μου αν το παρατηρήσατε- είναι η έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας. Δεν μπορούμε να συζητάμε όταν η μια πλευρά προβαίνει σε ενέργειες που είναι αντίθετες με το Διεθνές Δίκαιο και με το Δίκαιο της Θάλασσας. Κατά συνέπεια, εμείς το θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό, όταν η γενική, η παγκόσμια, αυτή θέση γίνεται αντιληπτή και από την τουρκική πλευρά. θεωρούμε ότι αυτό είναι το συμφέρον και της Τουρκίας και της τουρκικής κοινωνίας. Επειδή, όμως, η  λέξη «διάλογος» είναι βεβαρημένη, με ό,τι  ο καθένας θέλει να προσθέσει σ’ αυτήν, θέλω να σας είμαι και σ’ αυτό απολύτως σαφής. Εμείς, θεωρούμε ότι η διαφορά μας με την Τουρκία αφορά  το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και των υπερκείμενων θαλασσίων ζωνών».

Διαιτητής το Βερολίνο;

Σε αυτό το πλαίσιο, καθίσταται σαφές πως οι δύο πλευρές νοούν πολύ διαφορετικά τον διάλογο και θα χρειαστούν μεγάλες προσπάθειες ώστε να ξεκινήσουν οι όποιες συζητήσεις: Θα πρέπει πρώτα και κύρια να καθοριστεί η ατζέντα των συζητήσεων και έπειτα το πλαίσιό τους. Επίσης ένα καίριο ερώτημα είναι το πώς θα διεξαχθεί ο διάλογος: Θα γίνει σε διμερές επίπεδο με κάποιον «διαιτητή» ή υπό την αιγίδα ενός διεθνούς οργανισμού όπως φερειπείν τα Ηνωμένα Έθνη;

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η πρωτοβουλία της Μέρκελ, η οποία καθώς ασκεί την  προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα όλα τα δεδομένα επιφυλάσσει για τον εαυτό της τον ρόλο του διαιτητή στα ελληνοτουρκικά. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν όλες οι κινήσεις του Βερολίνου το τελευταίο διάστημα. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, όπως έγραψε το Σάββατο και το Newpost είναι πως η γερμανίδα καγκελάριος, επιθυμεί να μην υπάρξει ελληνοτουρκική «έκρηξη» στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ουσιαστικά, σύμφωνα με πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, το Βερολίνο επιδιώκει την εφαρμογή ενός μνημονίου που να προβλέπεται ο εκατέρωθεν σεβασμός και η αποφυγή έντασης προκειμένου να χαραχθεί ένας οδικός χάρτης συζητήσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία (μορατόριουμ).

Η συνταγή της Μέρκελ προς τον Ερντογάν είναι καρότο και μαστίγιο, από τη μία το αυστηρό τηλεφώνημα της στον Ερντογάν, που του ξεκαθάρισε πως είναι η μοναδική που «φρενάρει» τις κυρώσεις και ότι αν συνεχίσει τις προκλήσεις δεν θα μπορεί να τον προστατέψει ούτε από τους Γάλλους, άλλα ούτε από άλλες χώρες που έχει εξαντληθεί η υπομονή τους. Μάλιστα είναι ξεκάθαρη η απειλή προς τον Ερντογάν ότι μετά την ομόφωνη απόφαση της ΕΕ να εξεταστούν τα ελληνοτουρκικά σε συνάρτηση με την πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων σε ειδική σύνοδο τον Σεπτέμβριο θέτει στην Άγκυρα ένα πολύ συγκεκριμένο δίλημμα: Είτε θα αναθεωρήσει την επιθετική της στάση και δεν θα προκαλέσει θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο ή την ανατολική Μεσόγειο στη διάρκεια του καλοκαιριού, είτε στις αρχές του φθινοπώρου θα αντιμετωπίσει βαρύτατες κυρώσεις.

Παράλληλα το «καρότο» προς τον Ερντογάν είναι η προοπτική να ανοίξουν τα σύνορα προς την Τουρκίας και να συμπεριληφθεί στις χώρες που διαθέτουν τα απαραίτητα επιδημιολογικά κριτήρια ώστε οι ευρωπαίοι τουρίστες να μπορούν να την επισκεφθούν. Στο τραπέζι μπορεί να ξαναμπεί υπό προϋποθέσεις η επανεκκίνηση στις ευρωτουρκικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Όλα αυτά θα κριθούν στην πράξη, από το πόσο αξιόπιστος θα αποδειχθεί ο Ερντογάν σε σχέση με τις προκλήσεις έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.


σχετικα αρθρα