current views are: 8

29 Ιουλίου 2020
Δημοσίευση07:01

Πώς η Άγκυρα έχασε το power game: Η αναδίπλωση Ερντογάν – Η ξεκάθαρη απάντηση της Αθήνας και ο ρόλος της Μέρκελ – Η κρίσιμη ημερομηνία

Η ένταση στις Ελληνο -τουρκικές σχέσεις με αφορμή τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον ηγεμονικό ρόλο που θέλει να παίξει ο Ερντογάν στην περιοχή ξεκίνησαν από ένα περιφερειακό power game με εμπρηστικές δηλώσεις και περιορισμένες κινήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά με την παράνομη τουρκική Navtex.

Δημοσίευση 07:01’

Η ένταση στις Ελληνο -τουρκικές σχέσεις με αφορμή τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον ηγεμονικό ρόλο που θέλει να παίξει ο Ερντογάν στην περιοχή ξεκίνησαν από ένα περιφερειακό power game με εμπρηστικές δηλώσεις και περιορισμένες κινήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά με την παράνομη τουρκική Navtex.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν με τις τελευταίες προκλητικές κινήσεις προκάλεσε για τον ίδιο και τη χώρα του ένα ντόμινο πολιτικό-στρατιωτικών εξελίξεων που ενδέχεται ακόμη και ο ίδιος να μην μπορεί να ελέγξει. Μπορεί η Τουρκία να είναι μέλος του ΝΑΤΟ να «παίζει» γεωπολιτικά παιχνίδια με την ανοχή των μεγάλων δυνάμεων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και τον λήθαργο της ΕΕ, αλλά τα μέτωπα που έχει ανοιχτά, Κουρδικό, τρομοκρατία, Ρωσία, Λιβύη είναι πολλά, ασύμμετρα και αυξάνεται η επικινδυνότητα τους με εκθετική πρόοδο. Οι νεο-οθωμανικές βλέψεις του Ερντογάν άρχισαν να ενοχλούν τη Δύση και να ξυπνάνε τα ανακλαστικά πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Ήταν θέμα χρόνου να συμβεί. Τραμπ και Μέρκελ του έχουν απομείνει ως συνομιλητές αλλά κι αυτοί του έστειλαν τελεσίγραφο πως αν «ανάψει φωτιά» στην Ανατολική Μεσόγειο θα τους βρει απέναντι του. Η ένταση στις Ελληνο -τουρκικές σχέσεις με αφορμή τα ενεργειακά στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τον ηγεμονικό ρόλο που θέλει να παίξει ο Ερντογάν στην περιοχή ξεκίνησαν από ένα περιφερειακό power game με εμπρηστικές δηλώσεις και περιορισμένες κινήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ αλλά με την παράνομη τουρκική Navtex για σεισμικές έρευνες νότια του Καστελόριζου προκάλεσε θρυαλλίδα εξελίξεων απειλώντας την παγκόσμια γεωοπολιτική και την ισορροπία δυνάμεων την ευρύτερη περιοχή.

Πως η Άγκυρα έχασε το power game

Τα άμεσα αντανακλαστικά της ελληνικής διπλωματίας αλλά και το στρατιωτικό μήνυμα που εξέπεμψε η Αθήνα προς εχθρούς και φίλους ότι, «η Ελλάδα δεν αστειεύεται» αφόπλισε τον Ερντογάν. Με αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες του Πρωθυπουργού με τους παγκόσμιους ηγέτες, με «παρέλαση» ξένων υπουργών Εξωτερικών στην Αθήνα συνεχίζεται ο διπλωματικός μαραθώνιος της κυβέρνησης απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα.

Η κυβέρνηση επιμένει στη διεθνοποίηση των προκλήσεων και μάλιστα στο πλαίσιο της ΕΕ, με τον ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια να υποδέχεται προχθές στην Αθήνα τη Βουλγάρα ομόλογό του Εκατερίνα Ζαχαρίεβα, η οποία είχε συνάντηση και με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ χθες με την Ισπανίδα ΥΠΕΞ Αράντσα Γκονζάλες.

Ο Νίκος Δένδιας ενημέρωσε άμεσα και συνεχίζει τους ομολόγους διαμηνύοντας ότι η Ελλάδα «δεν πρόκειται να ανεχθεί τετελεσμένα όσον αφορά την κυριαρχία της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα». Το ελληνικό ΥΠΕΞ τονίζει προς κάθε κατεύθυνση ότι η Τουρκία παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και παρά τα σαφή μηνύματα της ΕΕ και της διεθνούς κοινότητας, «επιμένει σε παράνομες συμπεριφορές που υπονομεύουν την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή».

Ο σχεδιασμός του Ερντογάν προφανώς ήταν να δημιουργήσει τετελεσμένα και στη συνέχεια να σύρει την Ελλάδα στο «τραπέζι» του διαλόγου με τους δικούς του όρους. Κάτι που προσπάθησε να κάνει και στον Έβρο με το μεταναστευτικό.

Η αντίδραση της Ελλάδας στρατιωτικά ήταν η μεγαλύτερη κινητοποίηση από το 1987, καθώς ο στόλος αναπτύχθηκε μέσα σε λίγες ώρες σε όλα τα σημεία «κλειδιά» του Αιγαίου, ενώ και διπλωματικά τα αποτελέσματα ήταν άμεσα με γενική αποδοκιμασία των κινήσεων της Τουρκίας. Με κομβικής σημασίας το τηλεφώνημα της Μέρκελ στον Ερντογάν, έπειτα λοιπόν από όλα αυτά η Τουρκία αναδιπλώθηκε και εμφανίζεται έτοιμη για διάλογο, όπως μας πληροφόρησε και ο Ιμπραχίμ Καλίν. Έμπειροι αναλυτές με γνώση του παρασκηνίου τονίζουν ότι ο Ερντογάν βρίσκεται σε δύσκολη θέση και θα πρέπει να εξηγήσει στο εσωτερικό της Τουρκίας γιατί δεν βγήκε τελικά το «Oruc Reis» στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια πρώτη κίνηση ήταν η νέα Navtex της Τουρκίας που δεσμεύει για έρευνες την Κυπριακή ΑΟΖ, στην οποία θα σπεύσει το ερευνητικό πλοίο Barbaros. Νωρίτερα, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν, αποκάλυψε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας ζήτησε να τεθούν σε αναστολή οι επιχειρήσεις, σαν εποικοδομητική προσέγγιση για διαπραγματεύσεις. Ο Καλίν επισήμανε πως ο Ερντογάν έδωσε εντολή να παγώσουν οι επιχειρήσεις για τουλάχιστον ένα μήνα, ενώ ζήτησε να ακολουθήσουν μία πιο εποικοδομητική προσέγγιση. «Στην τελευταία μας Navtex η Ελλάδα αντέδρασε με υπερβολικό τρόπο και η περιοχή των ερευνών του Oruc Reis σχεδιάστηκε 180 χιλιόμετρα από το Καστελόριζο. Ο πρόεδρος μας δήλωσε πως αφού θα γίνουν συνομιλίες περιμένουμε για ένα χρονικό διάστημα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Καλίν. «Εμείς είμαστε έτοιμοι να συνομιλήσουμε χωρίς προϋποθέσεις και όρους», κατέληξε.

Στην πραγματικότητα, ο Καλίν αποκαλύπτει τον αιφνιδιασμό της Τουρκίας από την αντίδραση της Αθήνας αλλά και τη διπλωματική πίεση που δέχθηκε ο Ερντογάν. Και πλέον αλλάζει τακτική η Άγκυρα με δεδομένη τη διπλωματική κινητικότητα της Αθήνας και δήθεν εμφανίζεται έτοιμη για διάλογο. Θέλοντας με αυτόν τον τρόπο η Άγκυρα να μεταφέρει την πίεση στην Αθήνα ανοίγοντας μια ατζέντα για όλα τα θέματα που δεν είναι αποδεκτή από την Ελληνική πλευρά επιδιδόμενη σε ένα «ανατολίτικο παζάρι». Είναι προφανές πως ο Ερντογάν μετά τις προκλήσεις και τις αντιδράσεις επιχειρεί έναν ελιγμό θέλοντας να εμφανιστεί ως αμυνόμενος απέναντι στην αδιαλλαξία της Ελλάδα επιχειρώντας να ξεκινήσει διάλογο ενώπιον της διεθνούς κοινότητας με αυθαίρετες και παράνομες διεκδικήσεις.

Η ξεκάθαρη απάντηση της Αθήνας

Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση απαντά με σαφήνεια πως η μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η Αθήνα με την Άγκυρα είναι η υφαλοκρηπίδα και οι θαλάσσιες ζώνες, γεγονός που υπογράμμισε ξεκάθαρα την Τρίτη ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση που είχε με την υπουργό Εξωτερικών της Ισπανίας, τοποθετούμενος επί των ανακοινώσεων της τουρκικής προεδρίας: «η τοποθέτηση του εκπροσώπου της τουρκικής Προεδρίας, για μας, είναι μια θετική εξέλιξη. Η ελληνική Κυβέρνηση έλεγε, και συνεχίζει να λέει, διαμηνύει πάντοτε, ότι η απαραίτητη προϋπόθεση για το διάλογο είναι η έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας».

Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών διαβάζοντας σωστά την προσπάθεια της Άγκυρας εμφανίστηκε θετικός στο διάλογο με την Τουρκία. Εκφράζοντας την πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης ότι ναι μεν «ο διάλογος με την Τουρκία αποτελεί προτεραιότητα», αλλά «μακριά από τετελεσμένα και απειλές». Κυβερνητικές πηγές κοντά στον Πρωθυπουργό τόνιζαν στο newpost ότι, «Μόνη ατζέντα είναι το πλαίσιο που ορίζουν οι διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μας. Αυτή ήταν και παραμένει η μόνη μας διαφορά». Με τον τρόπο αυτό, η Αθήνα στέλνει μήνυμα ότι δεν προτίθεται να συζητήσει κανένα θέμα που αφορά στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και δεν προτίθεται να συρθεί σε μια διαπραγμάτευση που θίγει τα συμφέροντα της.

Στην Ελληνική πλευρά υπάρχει ικανοποίηση αλλά δεν πανηγυρίζει κανένας παραμένει σε επιφυλακή και αναμένει τις επόμενες κινήσεις του Ερντογάν για να δείξει αν ήταν μια αλλαγή πλεύσης ή ένας ελιγμός «πυροτέχνημα» κάτω που τη διεθνή πίεση. Πάντως η κατεύθυνση που επέλεξε η Ελληνική πλευρά, να μην στρατιωτικοποιήσει την κρίση όπως επιθυμούσε ο τούρκος Πρόεδρος αλλά να επενδύσει σε μια διπλωματική πολιτική για εκτόνωση της κρίσης, προσδιορίζοντας την όχι ως διμερές πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά μεταξύ Άγκυρας και Δύσης και Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Είναι πρώιμο να συζητάμε για διάλογο των δύο πλευρών, λένε κυβερνητικές πηγές και υπενθυμίζουν τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του Πρωθυπουργού, «Είμαστε πάντα υπέρ των κανόνων καλής γειτονίας. Υπέρ των ανοιχτών διαύλων, της επικοινωνίας και του διαλόγου. Σ’ αυτόν όμως δεν προσερχόμαστε ούτε πιεζόμενοι, ούτε από θέση αδυναμίας. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, υπό την απειλή παράνομων τετελεσμένων.»

Ο ρόλος της Μέρκελ – Η κρίσιμη ημερομηνία

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η πρωτοβουλία της Μέρκελ, η οποία καθώς ασκεί την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα όλα τα δεδομένα επιφυλάσσει για τον εαυτό της τον ρόλο του διαιτητή στα ελληνοτουρκικά. Τουλάχιστον αυτό δείχνουν όλες οι κινήσεις του Βερολίνου το τελευταίο διάστημα. Αυτό που είναι ξεκάθαρο, όπως έγραψε το Σάββατο και το Newpost είναι πως η Γερμανίδα καγκελάριος, επιθυμεί να μην υπάρξει ελληνοτουρκική «έκρηξη» στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ουσιαστικά, σύμφωνα με πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, το Βερολίνο επιδιώκει την εφαρμογή ενός μνημονίου που να προβλέπεται ο εκατέρωθεν σεβασμός και η αποφυγή έντασης προκειμένου να χαραχθεί ένας οδικός χάρτης συζητήσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία (μορατόριουμ). Επομένως θα πρέπει πρώτα ο Ερντογάν να χαμηλώσει τους τόνους να μην προκαλεί εντάσεις με στρατιωτικό τύπου απειλές και μετά σε δεύτερη φάση να ενεργοποιηθούν δίαυλοι επικοινωνίας ως προς την προετοιμασία του διαλόγου.

Ένα σενάριο εάν και εφόσον η Τουρκία συμμορφωθεί, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, είναι μία πρώτη συνεννόηση με τους αρμοδίους του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών διερευνώντας τη στάση Τσαβούσογλου, προκειμένου να δοθεί κάποια συνέχεια υπό μορφή συνεννοήσεων για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Αυτών που είχαν αρχίσει το 2002 και το 2016 σταμάτησαν . Κομβικής σημασίας είναι η ειδική σύνοδος της ΕΕ τον Σεπτέμβριο που θα εξεταστούν τα ελληνοτουρκικά σε συνάρτηση με την πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων . Στο τραπέζι μπορεί να ξαναμπεί υπό προϋποθέσεις η επανεκκίνηση στις ευρωτουρκικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ. Όλα αυτά θα κριθούν στην πράξη, από το πόσο αξιόπιστος θα αποδειχθεί ο Ερντογάν σε σχέση με τις προκλήσεις έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.


σχετικα αρθρα