Βαρβιτσιώτης από Βρυξέλλες: «Όχι» σε διάλογο με την Τουρκία εν μέσω απειλών

«Η αποκλιμάκωση πρέπει να έρθει αμέσως. Και πρέπει να έρθει από εκείνους που προκαλούν την ένταση» τόνισε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης μιλώντας στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ταυτόχρονα, ο κ. Βαρβιτσιώτης επεσήμανε ότι «η Τουρκία ενεργεί όλο και περισσότερο ως ρεβιζιονιστική δύναμη. Τον τελευταίο καιρό, η Τουρκία χρησιμοποιεί στρατιωτική δύναμη, χωρίς δισταγμό, ως εργαλείο για την επιβολή των στόχων της εξωτερικής πολιτικής της»

Ακολουθεί η τοποθέτηση του κ. Βαρβιτσιώτη:

«Eίναι πολύ σημαντικό που ακούσαμε αυτό, ότι αυτή η επιτροπή και το κοινοβούλιο δεσμεύονται σε αυτό που είναι ήδη θέση της ΕΕ, που είναι ένα μήνυμα αλληλεγγύης και ένα μήνυμα άμεσης ανάγκης απόκλιμάκωσης στο πεδίο. Πριν σας ενημερώσω για τις τελευταίες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, θα ήθελα να ασχοληθώ με το ζήτημα του προσφυγικού καταυλισμού της Μόριας, το οποίο είναι κάτι που ήταν πρώτο θέμα στις ειδήσεις τελευταία και κάτι για το οποίο πολλοί από εσάς έχετε ανησυχίες. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε μετά την πλήρη καταστροφή, έχουμε ένα καταστρεμμένο στρατόπεδο, έχουμε 13.000 ανθρώπους που είναι χωρίς καταφύγιο και προσπαθούμε να τους στεγάσουμε αμέσως, προσπαθούμε επίσης να επαναφέρουμε το αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας στους κατοίκους του νησιού και επίσης να προλάβουμε τυχόν συνέπειες για, από τους λίγους πρόσφυγες που διαγνώστηκαν με τον ιό COVID, τα πιθανά θετικά άτομα με COVID που βρίσκονται μαζί με όλους τους άλλους. Άρα είναι ένα πολύ περίπλοκο έργο, μεγάλο μέρος της κυβέρνησης βρίσκεται ήδη στο νησί προσπαθώντας να βρει λύσεις και έχουμε λάβει ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης από τα κράτη μέλη της ΕΕ και θα ήθελα να ευχαριστήσω κυβερνήσεις, ΜΚΟ και πολιτικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, που έρχονται να δώσουν ένα χέρι βοήθειας.

Λοιπόν, θα ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να ευχαριστήσω τον Πρόεδρό σας για την ευκαιρία που μου προσφέρετε σήμερα για να σας ενημερώσω για τις συνεχιζόμενες μονομερείς, παράνομες και προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, οι οποίες θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο και πέρα από αυτή. Αυτές οι ενέργειες, όπως ενδεχομένως τις παρακολουθείτε, παραβιάζουν κατάφωρα το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και υπονομεύουν έντονα τα συμφέροντα της ΕΕ.

Επιτρέψτε μου να δηλώσω καταρχάς, ότι η συνεχιζόμενη κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι ακόμα άλλο ένα κεφάλαιο στην ταραχώδη ελληνοτουρκική σχέση, αλλά αποτελεί από μόνη της σοβαρή απειλή για την κοινή μας αρχιτεκτονική ασφάλειας.

Από το 2018, η Τουρκία πραγματοποιεί παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας και συνεχίζει να παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο και τις θαλάσσιες ζώνες. Τον περασμένο Νοέμβριο υπέγραψε το περίφημο μνημόνιο συνεργασίας με την Τρίπολη. Μια παράνομη οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο παραμελώντας την ύπαρξη μεγάλων ελληνικών νησιών όπως η Κρήτη και η Ρόδος, και παρά το προφανές γεγονός ότι η Τουρκία και η Λιβύη δεν μοιράζονται κοινά σύνορα με κανένα είδος φαντασίας.

Έκτοτε, οι παράνομες πράξεις και οι προκλήσεις της Τουρκίας κλιμακώθηκαν με αποτέλεσμα την απάνθρωπη εργαλειοποίηση των μεταναστών και των προσφύγων τον περασμένο Μάρτιο στη συνοριακή γραμμή του Έβρου, όπου ενθάρρυναν ανοιχτά ανθρώπους να περάσουν στην επικράτεια της ΕΕ. Αυτή η προσπάθεια παρεμποδίστηκε από ελληνικές και ευρωπαϊκές δυνάμεις. Και θα ήθελα επίσης να εκφραστώ τιμητικά προς τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου, κ. Sassoli, ο οποίος μαζί με τους άλλους αρχηγούς των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, πήγαν αμέσως στα ελληνοτουρκικά σύνορα σε ένα πολύτιμο δείγμα απτής αλληλεγγύης.

Αυτό το καλοκαίρι, η Τουρκία αποφάσισε να κλιμακώσει περαιτέρω την επιθετική της συμπεριφορά αμφισβητώντας ενεργά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας– όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Κύπρου, μερικές φορές ξεχνάμε την Κύπρο. Ότι η Τουρκία παραβιάζει επίσης τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου επειδή έχουμε ήδη συνηθίσει από αυτή τη στάση. Αυτή η επιθετικότητα απευθύνεται επίσης σε όποιον αμφισβητεί την προκλητική της συμπεριφορά. Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω τι συνέβη τον περασμένο Ιούνιο εναντίον ενός γαλλικού στρατιωτικού σκάφους που λειτουργούσε στο πλαίσιο της επιχείρησης ΝΑΤΟ «Sea Guardian» στην κεντρική Μεσόγειο, το οποίο έχει κλειδωθεί από μια τουρκική φρεγάτα.

Από τις 21 Ιουλίου, η Τουρκία έχει εκδώσει διαδοχικές NAVTEX που δεσμεύουν περιοχές εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Παρόλο που ξεκινήσαμε έναν ανεπίσημο διάλογο υπό την καλή αιγίδα της Γερμανίας, η Τουρκία αποφάσισε να αποσυρθεί χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα τη συμφωνία οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών την οποία υπέγραψε η Ελλάδα με την Αίγυπτο μετά από 15 χρόνια διαπραγματεύσεων. Ως απάντηση, έστειλε το ερευνητικό της σκάφος «Oruc Reis» συνοδευόμενο από έναν αριθμό -πάνω από δώδεκα- στρατιωτικών πλοίων στην περιοχή, μια περιοχή που εμπίπτει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, αυξάνοντας περαιτέρω τις εντάσεις.

Η Τουρκία μέχρι στιγμής αγνόησε τις επανειλημμένες εκκλήσεις της ΕΕ και άλλων να αποφύγουν αυτήν την εντελώς αντιπαραγωγική στάση και να συμβάλει σε ένα κλίμα που θα ευνοήσει τον διάλογο.

Δεδομένης της κατάστασης, η χώρα μου έπρεπε επίσης να αναπτύξει το δικό μας στόλο. Και μόνο χάρη στην αυτοσυγκράτησή μας η κατάσταση δεν έχει εξελιχθεί σε στρατιωτική αντιπαράθεση, αν και υπήρξαν κάποια ατυχήματα. Επιπλέον, η Τουρκία, στο υψηλότερο επίπεδο, απειλεί επίσημα να πάει σε πόλεμο εναντίον της Ελλάδας, σε περίπτωση που η τελευταία ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της. Επίσης, δηλητηριάζει συστηματικά τη δική της κοινή γνώμη, διαστρεβλώνει την πραγματικότητα και καλλιεργεί μίσος εναντίον των συμμάχων και των γειτόνων της, χρησιμοποιώντας ρητορική που προάγει τις συγκρούσεις. Τα αποτελέσματα αυτής της ρητορικής, όσον αφορά στις απόψεις και τα στερεότυπα που δημιουργεί, θα είναι πολύ δύσκολο να αντιστραφούν. Ταυτόχρονα, η Τουρκία διαδίδει ψεύτικες ειδήσεις ότι η Ελλάδα αρνείται τον διάλογο, επιμένοντας «στους μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς της» όπως το λένε, κάτι που στην πραγματικότητα δεν είναι πολύ ακριβές, δεδομένου ότι η πραγματική μαξιμαλιστική διεκδίκηση προέρχεται από αυτό που σας δείχνω εδώ, που είναι η εικόνα του χάρτη του της «Γαλάζιας Πατρίδας» που καταλαμβάνει ουσιαστικά το ήμισυ του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων των μισών ελληνικών νησιών.

Η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί συνεχώς μια προσβλητική ρητορική που απευθύνεται τόσο στον Πρωθυπουργό μου όσο και σε άλλους ηγέτες της ΕΕ και προσπαθεί να καλλιεργήσει ένα εθνικιστικό λαϊκίστικό και ισλαμικό μέτωπο. Και δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ. Για το σκοπό αυτό μετέτρεψε επίσης την Αγία Σοφία, ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, έναν προστατευόμενο χώρο της UNESCO, σε τζαμί, ένα παράδειγμα παραβίασης των αξιών και των αρχών μας.

Όπως ανέφερα, η Τουρκία επιμένει ότι η στάση της απορρέει από αυτό που αποκαλεί τους μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς της χώρας μας. Αλλά από πού προέρχονται αυτοί οι ισχυρισμοί; Η Ελλάδα μόλις υπέγραψε δύο συμφωνίες που οριοθετούν τις θαλάσσιες ζώνες με την Αίγυπτο και την Ιταλία, δείχνοντας την προθυμία της να βρει τις καλύτερες δυνατές, αμοιβαία αποδεκτές λύσεις με τους γείτονες, και δηλώνει συνεχώς, όπως κάνω σήμερα, προς κάθε κατεύθυνση, ότι είμαστε έτοιμοι να συνάψουμε παρόμοιες συμφωνίες με άλλους, όλους τους υπόλοιπους γείτονές μας.

Η Ελλάδα είναι έτοιμη να επιλύσει τη διαφωνία της με την Τουρκία σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, μέσω διαλόγου και εάν αποτύχει ο διάλογος, μέσω της κοινής μετακίνησης στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Δεν θέλουμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας όπλα. Όμως αυτός ο διάλογος δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό στρατιωτική πίεση και απειλές.

Κυρίες και κύριοι, ξέρω ότι θα φιλοξενήσετε τον κ. Τσαβούσογλου σήμερα το απόγευμα. Και θα ήθελα να σας πω με ποιο τρόπο αντιμετωπίζουμε/βλέπουμε την Τουρκία. Επειδή πιστεύουμε ότι η Τουρκία ενεργεί όλο και περισσότερο ως ρεβιζιονιστική δύναμη. Τον τελευταίο καιρό, η Τουρκία χρησιμοποιεί στρατιωτική δύναμη, χωρίς δισταγμό, ως εργαλείο για την επιβολή των στόχων της εξωτερικής πολιτικής της. Το έχει αποδείξει αυτό, τα τελευταία χρόνια, με πολλαπλές στρατιωτικές επιχειρήσεις και κατοχή εδαφών στη Συρία και το Ιράκ, ενώ οι στρατιωτικές δυνάμεις της λειτουργούν επίσης στη Λιβύη, ανεξάρτητα από τις αποφάσεις του συνεδρίου στο Βερολίνο. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε την παρουσία 30.000 τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, όπως το Κατάρ και τη Σομαλία.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της νέας στοχοθεσίας του Τούρκου Προέδρου, η Τουρκία εμπλέκεται σε μια σειρά διεθνών συγκρούσεων, όπως στον Κόλπο, στον Καύκασο (Αρμενία-Αζερμπαϊτζάν), ενώ τελευταία προσπαθεί να παίξει ρόλο στον Λίβανο. Υποστηρίζει τη Χαμάς ως μέρος μιας ευρύτερης πολιτικής που περιλαμβάνει τη συνεργασία με εξτρεμιστικές ομάδες στη Συρία, που εξοπλίζει και στέλνει Σύριους μισθοφόρους για να πολεμήσουν στη Λιβύη. Υποδέχεται τα μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και η Τουρκία ήταν από τους πρώτους που συνεχάρησαν τον Πρόεδρο Λουκασένκο με την ευκαιρία της πρόσφατης «επανεκλογής» του, ενώ διατηρεί στενούς δεσμούς με τον Μαδούρο, με το καθεστώς του Μαδούρο της Βενεζουέλας. Είναι επομένως προφανές ότι οι γεωπολιτικοί στόχοι της Τουρκίας δεν περιορίζονται πλέον στην ελληνοτουρκική σχέση ή απλώς στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αποδεικνύουν ότι η Τουρκία είναι ένας σημαντικός αποσταθεροποιητικός παράγοντας στην ευρύτερη περιοχή.

Αυτό θα πρέπει να είναι ένα θέμα ανησυχίας για την ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι ζωτικής γεωστρατηγικής σημασίας για την ΕΕ από διάφορες πτυχές, όχι μόνο οικονομία, αλλά και ασφάλεια, ενέργεια, μετανάστευση, μεταφορές, τουρισμός, για να αναφέρουμε μερικές.

Η ΕΕ πρέπει επειγόντως να αναλάβει το ρόλο της στην περιοχή. Αυτό που διακυβεύεται είναι η ευρωπαϊκή κυριαρχία και η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.

Η αποκλιμάκωση πρέπει να έρθει αμέσως. Και πρέπει να έρθει από εκείνους που προκαλούν την ένταση. Όλα τα τουρκικά πλοία, τόσο στρατιωτικά όσο και ερευνητικά, πρέπει να αποσυρθούν αμέσως, δεδομένου ότι η παρουσία τους συνιστά παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων που πρέπει να σταματήσουν αμέσως.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, πιστεύουμε ότι το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να στείλει ένα σταθερό και αποφασιστικό μήνυμα στην Άγκυρα. Ενώ παραμένουμε δεσμευμένοι στην ιδέα μιας εποικοδομητικής και συνεργατικής εταιρικής σχέσης με την Τουρκία, και θέλουμε να δούμε την Τουρκία να αλλάζει τις μεθόδους της, να θέσει αμέσως τέλος στις απειλές της, τις στρατιωτικές της επιδείξεις και τις προκλήσεις και να ενταχθεί σε έναν καλόπιστο διάλογο με στόχο την ειρηνική επίλυση των διαφορών της. Η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει δύο ρόλους, όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, ο πρωθυπουργός μας σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε σήμερα που πρόκειται να διανείμουμε αργότερα σε εσάς, η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει γέφυρες για την ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας ή μπορεί όμως να γίνει και εμπόδιο σε αυτό. Εάν όμως η Τουρκία συνεχίσει την τρέχουσα πορεία της, δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτική λύση παρά να υιοθετήσει έξυπνα και αποτελεσματικά μέτρα κατά της Τουρκίας. Πρέπει να στείλουμε ένα σαφές μήνυμα μέσω των κυρώσεων. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει την ασφάλεια στην άμεση γειτονιά της Ανατολικής Μεσογείου και δεν υπάρχει χώρος για προκλητικές και παράνομες ενέργειες και συμπεριφορές. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και άλλες χώρες παρακολουθούν επίσης για να δουν πώς θα αντιδράσουμε συλλογικά στην τρέχουσα κατάσταση.

Δεν μπορεί να υπάρξει υποκατάστατη επιλογή εάν θέλουμε να θεωρηθούμε και να αντιμετωπιστούμε ως ένας αξιόπιστος παγκόσμιος παίκτης, που υποστηρίζει πραγματικά μια διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι θεματοφύλακας των αξιών και των αρχών μας, και βασιζόμαστε στην υποστήριξή σας με την ελπίδα ότι η κοινή λογική θα επικρατήσει επιτέλους στην Άγκυρα, με την ελπίδα ότι μπορούμε να προσβλέπουμε σε ένα μέλλον σύμπραξης ειρηνικά και συνεργατικά».

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ

• Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης
• τουρκικές προκλήσεις