Το υποκριτικό φλερτ του Ερντογάν με τους Ευρωπαίους: Οι αμερικανικές κυρώσεις, η στάση του Μπάιντεν και η Ρωσία

Οι αμερικανικές κυρώσεις στην Τουρκία για την ενεργοποίηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 εξόργισαν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την Άγκυρα. Επί της ουσίας επρόκειτο για ένα «στραπάτσο» για τον «Σουλτάνο» ο οποίος βλέπει τα ερείσματά του στη Δύση να λιγοστεύουν δραματικά και γι’ αυτό με υποκριτικό τρόπο στρέφεται στους Ευρωπαίους, με μπαράζ τηλεφωνικών επικοινωνιών με τους βασικούς «παίχτες» της ΕΕ.

Οι κυρώσεις – μήνυμα

Επί της ουσίας, η απόφαση για κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας από τις ΗΠΑ εσώκλειαν ένα εξαιρετικά ισχυρό μήνυμα της υπερδύναμης προς την Άγκυρα: Ο Ερντογάν θα πρέπει να αποφασίσει με ποιον θα πάει και ποιον θα αφήσει. Τίθεται με άλλα λόγια το δίλημμα, ή με τη Δύση ή με τη Ρωσία. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρόσφατα ήταν σαφές για το τι πρέπει να γίνει ώστε να αρθούν οι κυρώσεις. Πρώτα θα πρέπει να αποσυρθούν πλήρως οι S-400 και έπειτα θα αρθούν τα περιοριστικά μέτρα.

Το μήνυμα φαίνεται να ελήφθη από την Τουρκία, η οποία ωστόσο διαμηνύει δια του Χουλουσί Ακάρ πως οι S-400 θα χρησιμοποιηθούν και δεν πρόκειται να πωληθούν. Πρόκειται για μια κίνηση υψηλού ρίσκου από τη γειτονική χώρα, υπό την ότι οι ΗΠΑ απειλούν πως τελικά η Άγκυρα χρησιμοποιήσει το προηγμένο ρωσικό σύστημα, τα περιοριστικά μέτρα που θα έρθουν θα είναι πιο σκληρά.

Ο λόγος της επιβολής των κυρώσεων δεν είναι καθ’ αυτό το οπλικό σύστημα. Οι Αμερικάνοι βλέπουν πως το ρωσοτουρκικό φλερτ επεκτείνεται σε μια στρατηγικού χαρακτήρα συνεργασία σε διάφορους τομείς και θέτουν τον Ερντογάν προ τον ευθυνών του.

Η ώρα της κρίσης

Η ώρα της κρίσης για την Τουρκία δεν αργεί. Πολλά φυσικά θα κριθούν από τη στάση που θα κρατήσει η νέα αμερικανική διοίκηση υπό τον Τζο Μπάιντεν απέναντι στην Ρωσία. Εάν λοιπόν ο Μπάιντεν προκρίνει τη σκληρή γραμμή έναντι της Μόσχας, όπως έχει προαναγγείλει πως θα πράξει κατά την περίοδο της προεκλογικής εκστρατείας [ας μην ξεχνάμε πως ο Μπάιντεν έπαιξε με ένταση το χαρτί των καλών σχέσεων που διατηρούσε ο Τραμπ με τον Πούτιν και άλλους αυταρχικούς ηγέτες] τότε παράπλευρη απώλεια θα είναι ο Ερντογάν, ο οποίος πατάει σε δύο βάρκες και κινδυνεύει να πέσει στο νερό.

Κατά το παρελθόν οι σχέσεις Κρεμλίνου – Μπάιντεν δεν υπήρξαν ιδιαίτερα θερμές. Η περιφρόνηση του Κρεμλίνου για τον Μπάιντεν χρονολογείται από την αντιπροεδρία του, ιδιαίτερα μετά την ώθηση του για κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας ως απάντηση στην ουκρανική κρίση του 2014. Και η ρητορική του νέου προέδρου κατά την προεκλογική εκστρατεία, όσο και τα χλιαρά συγχαρητήρια του Πούτιν στον Μπάιντεν δεν προϊδεάζουν για μια θεαματική αλλαγή στις σχέσεις των δύο χωρών.

Το μεγάλο δίλημμα για τον Ερντογάν

Μια όξυνση των σχέσεων ΗΠΑ – Ρωσίας φέρνει ένα μεγάλο δίλημμα στον Ερντογάν, ο οποίος αργά ή γρήγορα θα κληθεί να διαλέξει πλευρά. Αν πάει με τον Πούτιν οριστικά, τότε οι γεωπολιτικές αναταράξεις θα είναι μεγάλες. Είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να εξωθηθεί εκτός ΝΑΤΟ – υπάρχουν ορισμένες φωνές προς αυτή την κατεύθυνση – ενώ γενικά οι σχέσεις με τη Δύση θα καταρρεύσουν. Όχι μόνο με τις ΗΠΑ, αλλά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αποτέλεσμα; Οικονομικές επιπτώσεις στην ήδη ασθμαίνουσα τουρκική οικονομία, μικρότερη διεθνής παρέμβαση, απώλεια ερεισμάτων.

Από την άλλη, εάν ο Ερντογάν επιλέξει τη Δύση και στρέψει την πλάτη στον Πούτιν, η Μόσχα θεωρείται σίγουρο πως θα αντιδράσει. Ας μην ξεχνάμε πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν θεωρείται ένας πολύ σκληρός γεωπολιτικός παίχτης μπορεί να πιέσει τον αντίπαλο στα σημεία που πονάει για να πάρει αυτά που θέλει. Εν προκειμένω, η Ρωσία θα μπορούσε να πιέσει στις σφαίρες επιρροής της Τουρκίας -πλήθυναν η αλήθεια είναι τα τελευταία χρόνια: Από το Αζερμπαϊτζάν έως τη Συρία και από εκεί στη Λιβύη, η Μόσχα σε περίπτωση όξυνσης των σχέσεων με την Άγκυρα θα μπορούσε να παρέμβει δυναμικά, αλλάζοντας την ισορροπία δυνάμεων κατά του Ερντογάν.

Αγωνία και φιλοδυτικό προσωπείο

Αν μη τι άλλο, στην Άγκυρα επικρατεί αγωνία για τη στάση που θα κρατήσει ο Μπάιντεν. Οι ημέρες της ανταλλαγής φιλοφρονήσεων με του Τραμπ με τον Ερντογάν ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Και έτσι, ο «σουλτάνος» προσπαθεί με ανοίγματα προς παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η Γερμανία και το Ισραήλ, να μαλακώσει τη στάση των Αμερικανών, αλλά και να διασφαλίσει πως ούτε οι Ευρωπαίοι θα τον τιμωρήσουν για τις προκλήσεις του στην Ανατολική Μεσόγειο.  

Ας μην ξεχνάμε πως το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων. Μέσα σε 48 ώρες υπήρξε διπλή προειδοποίηση κατά των Τούρκων για το ενδεχόμενο κυρώσεων. Πρώτα η ανώνυμη διαρροή ευρωπαίου αξιωματούχου στον ΣΚΑΪ την Πέμπτη και έπειτα, την Παρασκευή, η ηχηρή προειδοποίηση του ισορροπιστή [σε βαθμό παρεξηγήσεων για κάποιους] ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Ζόζεπ Μπορέλ. «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα εάν συνεχίσουμε σε αυτήν την καθοδική πορεία, η ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει ισχυρά μέτρα, για να πείσει την Τουρκία ότι είναι σοβαρή και αποφασισμένη να διασφαλίσει το σεβασμό των συμφερόντων της. Θα το αναφέρω στους Ευρωπαίους ηγέτες τον Μάρτιο του 2021» έγραψε χαρακτηριστικά ο Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Έτσι λοιπόν, ο Ερντογάν πετά τον φερετζέ και φοράει ημίψηλο καπέλο και παριστάνει τον φυλοδυτικό. Εμφανίζεται έτοιμος για «νέα σελίδα στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας», ζητώντας να «ξεκινήσουν ξανά οι συνομιλίες με την Ένωση εξετάζοντας την κατάσταση στο σύνολό της» και «στη βάση κοινών συμφερόντων», όπως ανέφερε στον Μισέλ.

Ενώ τηλεφώνησε και στη Μέρκελ, επαναλαμβάνοντας τα όσα είπε στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Εμφανίζεται δε έτοιμος για διάλογο με τη χώρα μας, έναν διάλογο φυσικά στα μέτρα και τα σταθμά της Τουρκίας. Όλα αυτά όμως δεν είναι παρά ένα προσωπείο που ο Ερντογάν φορά για να ξεφύγει από τη δυσχερή θέση…  

• κυρώσεις
• Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
• Τουρκία