Η επόμενη ημέρα στα ελληνοτουρκικά μετά το διπλωματικό μπρα ντε φερ Δένδια – Τσαβούσογλου: Τα σενάρια αντίδρασης της Άγκυρας

Νέα δεδομένα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις προκαλεί το πρωτοφανές διπλωματικό επεισόδιο σε ζωντανή μετάδοση που έλαβε χώρα μεταξύ του Μεβλούτ Τσαβούσογλου και του Νίκου Δένδια στην Άγκυρα, κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων των δύο υπουργών Εξωτερικών το απόγευμα της Πέμπτης. Ο Τσαβούσογλου δυναμίτισε το κλίμα, άπλωσε όλο το φάσμα των τουρκικών διεκδικήσεων, από την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, έως τη συνθήκη της Λωζάνης, το μεταναστευτικό και το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.

Ωστόσο, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών δεν χαρίστηκε στον Τούρκο ομόλογό του και σε σκληρή, αλλά διπλωματική γλώσσα, απάντησε σε όλες τις τουρκικές αξιώσεις απαντώντας με σκληρό τρόπο στις τουρκικές προκλήσεις, πάντα στο πλαίσιο της διπλωματίας. Και αυτή ακριβώς η απάντηση εξόργισε τόσο την τουρκική κυβέρνηση όσο και τα ΜΜΕ της γειτονικής χώρας.

Αιφνιδιασμός

Η αλήθεια είναι πως η τουρκική πλευρά φαίνεται να αιφνιδιάστηκε από την τροπή που πήραν οι κοινές δηλώσεις που εξελίχθηκαν σε ανταλλαγή απόψεων – σε έντονο τόνο- γύρω από όλα τα ανοιχτά ζητήματα που απασχολούν τις δύο χώρες. Μάλιστα, ο ίδιος ο Τσαβούσογλου, υπονόησε αυτόν ακριβώς τον αιφνιδιασμό, καθώς στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά το διπλωματικό μπρα ντε φέρ, ισχυρίστηκε πως «είχαμε μία παράκληση από την ελληνική αντιπροσωπεία, να μην μπούμε σε θέματα για τα οποία υπάρχουν διαφωνίες (στην συνέντευξη Τύπου).Ωστόσο, μετά από κάποιο σημείο, ο κ. Δένδιας άρχισε να κατηγορεί την χώρα μου και τον λαό της. Αυτό δεν είναι αποδεκτό. Έπρεπε να δώσω την απαραίτητη απάντηση εκ μέρους της χώρας μου». Φυσικά, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας αντιστρέφει την πραγματικότητα και αυτό γιατί, δεν είναι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών που προκάλεσε, αλλά ο ίδιος ο Τσαβούσογλου, με την αναφορά του «σε τουρκική μειονότητα» στη Θράκη. Μια αναφορά που εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να μείνει αναπάντητη από τον κ. Δένδια.

Όπως έγραψε το Newpost, η ελληνική πλευρά είχε προετοιμαστεί για όλα τα ενδεχόμενα διότι η Τουρκία είναι ένας απρόβλεπτος αντίπαλος, αλλά αυτό το πρωτοφανές στα διπλωματικά χρονικά, ρινγκ, δεν το ανέμενε σε αυτή του την έκταση. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Νίκος Δένδιας χαρακτήρισε «εξαιρετική» τη συνάντηση με τον Ερντογάν για την οποία ενημέρωσε αμέσως μετά τον πρωθυπουργό και φάνηκε και στις κάμερες ότι εξεπλάγην από τις προκλητικές δηλώσεις και ανταπαντήσεις του ομολόγου του, μετά από τις συνομιλίες τους που επίσης δεν χαρακτηρίστηκαν, «πολεμικές». Αντίθετα οι δυο πλευρές βεβαίως και παρουσίασαν τις θέσεις τους και τις διαφορές τους, αλλά συμφώνησαν και σε μια θετική ατζέντα που αφορούσε:

• Την συνέχιση των διερευνητικών επαφών.
• Την επανεκκίνηση των συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
• Την συνέχιση των επαφών των δύο υπουργών Εξωτερικών. Ο Νίκος Δένδιας προσκάλεσε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Αθήνα.
• Συζήτησαν το ενδεχόμενο ενός τετ α τετ των ηγετών, του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν όταν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες.

Δύο σενάρια αντίδρασης

Δύο είναι τα βασικά σενάρια αντίδρασης της Τουρκίας μετά την διπλωματική διαμάχη της Πέμπτης, όπως αναφέρουν παρατηρητές των εξελίξεων.

• Το καλό σενάριο: Να συνεχιστεί η διπλωματική διαδικασία, να αποδεχθεί ο Τσαβούσογλου την πρόσκληση του Ν. Δένδια για επίσκεψη στην Αθήνα [πρόσκληση που απηύθυνε ο κ. Δένδιας στον τούρκο ομόλογό του, αμέσως πριν ξεκινήσει η διπλωματική αντιπαράθεση], να διεξαχθούν μερικοί ακόμη γύροι διερευνητικών επαφών και συνολικά οι δύο πλευρές να αγοράσουν χρόνο και ηρεμία. Αυτό το σενάριο φαίνεται πως κερδίζει έδαφος, καθώς την Παρασκευή, τούρκοι αξιωματούχοι ναι μεν τοποθετήθηκαν σε προκλητικό ύφος μετά τα όσα έλαβαν χώρα στην Άγκυρα, αλλά δεν ανέβασαν κατακόρυφα τους τόνους. Ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι «ο Τσαβούσογλου έβαλε στη θέση του τον Δένδια», αλλά από την άλλη έκανε λόγο για «θερμή ατμόσφαιρα», στην κατ΄ ιδίαν συνάντησή του με τον ΥΠΕΞ της χώρας μας. Σημάδι δηλαδή ότι η Τουρκία επιθυμεί – προς ώρας τουλάχιστον να ρίξει τους τόνους.
• Το κακό σενάριο: Η Τουρκία να προχωρήσει σε μια μονομερή ενέργεια είτε στη Μεσόγειο, είτε στο Αιγαίο, με το σκεπτικό ότι ο διάλογος δεν φέρνει λύση, αρά δεν χρειάζεται κι’ όλας. Και η όποια μονομερής ενέργεια μεταφράζεται σε κλιμάκωση και ακόμα μεγαλύτερη χειροτέρευση του ήδη άσχημου κλίματος.

Το «ταμείο» της επίσκεψης Δένδια

Όπως επεσήμανε μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό Alpha 98,9 ο διεθνολόγος και βουλευτής της ΝΔ Τάσος Χατζηβασιλείου η συνάντηση Δένδια – Τσαβούσογλου είχε θετικές πτυχές. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε: «Θέσαμε επισήμως τα πάγια ζητήματά μας, χωρίς περιστροφές, κάτι που δείχνει ότι η Ελλάδα συνεχίζει μια εξωτερική πολιτική με αυτοπεποίθηση και με πίστη στο δίκαιό της. Δεύτερον, καταγράφηκε διεθνώς ότι υπάρχει μεγάλη απόκλιση στις αντιλήψεις. Δύο διαφορετικές αντιλήψεις στα θέματα του διεθνούς δικαίου: την Ελλάδα από τη μία, που επιμένει στη νομιμότητα και την Τουρκία από την άλλη που φαντάζεται θέματα που δεν υφίστανται και συμπεριφέρεται με προβολή ισχύος γιατί αυτοπροσδιορίζεται ως περιφερειακή δύναμη, γιατί έτσι θέλει».

Όπως τόνισε, αυτή την εικόνα την είδαν και οι εταίροι, άρα «δεν έχει κανείς Ευρωπαίος πια το άλλοθι της άγνοιας. Φάνηκε πώς πολιτεύεται η Τουρκία. Η Ελλάδα έδειξε τα δόντια της χθες και στους εταίρους μας, ώστε οι φίλοι από την Ευρώπη, που παραμένουν ορισμένοι από αυτούς να δείχνουν μια μεγαλύτερη ανοχή στην Άγκυρα και στις προκλήσεις της Τουρκίας, έχουν καταλάβει ότι η Ελλάδα δεν αστειεύεται».

Σχολιάζοντας δε την εμπρηστική στάση Τσαβούσογλου, υποστήριξε πως αυτή ξεκινά από τα ενδοκυβερνητικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Άγκυρα και το γεγονός ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας βρίσκεται στη σκιά του υπουργού Άμυνας Χουλουσί Ακάρ: «Εκεί έχουν και εσωτερικά προβλήματα. Ο ίδιος αισθάνεται κάπως πιεσμένος, γι’ αυτό συχνά κάνει επικοινωνιακά σόου. Από την μία ο Ερντογάν δεν τον αφήνει να κάνει μόνος του “παιχνίδι” – τη μια του στέλενει τον Καλίν στις διερευνητικές επαφές, την άλλη συναντή ο Ερντογάν τον υψηλό καλεσμένο… Ο κ. Τσαβούσογλου αγχώνεται και από τον κύριο Ακάρ. Η υπερ-προβολή του κ. Ακάρ και η υποβάθμιση του ρόλου το υπουργείου Εξωτερικών στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό, αντιλαμβάνεστε ότι προκαλεί πολιτικό άγχος στον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών».

Σταχυολογώντας τις διαφορές

Ορισμένα από τα βασικά σημεία της έντονης δημόσιας ανταλλαγής θέσεων είναι τα εξής, σύμφωνα με την Καθημερινή:

Μειονοτικό

• Τσαβούσογλου: «Μιλήσαμε για την τουρκική μειονότητα στη Θράκη».
• Δένδιας: «Στην Ελλάδα υπάρχει μουσουλμανική μειονότητα, αυτό ορίζει η Συνθήκη της Λωζάννης».

Αιγαίο – Ανατολική Μεσόγειος

• Τσαβούσογλου: «Τετελεσμένα και προκλητικές δηλώσεις είναι πράγματα απευκταία».
• Δένδιας: «Ανέφερα ότι προϋπόθεση για τη βελτίωση των σχέσεων είναι η αποφυγή δηλώσεων που δυναμιτίζουν το κλίμα. Μέχρι πριν από λίγους μήνες οι παραβατικές ενέργειες είχαν αυξηθεί δραματικά».
• Τσαβούσογλου: «Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε τέτοιες δηλώσεις, διότι όπως είπατε η Τουρκική Δημοκρατία παραβιάζει δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο».
• Δένδιας: «Η Τουρκία έχει κάνει 400 υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος. Δεν υπάρχει διάταξη διεθνούς δικαίου που να επιτρέπει πτήση πάνω από το ίδιο το έδαφος. Δεν μιλάω για τη θάλασσα».
• Τσαβούσογλου: «Αναφέρεστε σε αυτά που σας βολεύουν αλλά δεν αναφέρεστε σε όσα προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών».
• Δένδιας: «Γιατί υπάρχει στρατός στα νησιά; Υπάρχει γιατί απειλούνται από κάποιον. Μπορεί κανείς να πει ότι δεν υπάρχει απειλή ή ότι δεν υπάρχει αποβατική δύναμη απέναντι από τα νησιά;».
• Τσαβούσογλου: «Η αμοιβαία κατανόηση σημαίνει να μπορώ να μπω και στα παπούτσια του άλλου. Εμείς όμως δεν θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε τον διάλογο αν προχωρήσουμε έτσι».
• Δένδιας: «Το casus belli αποτελεί στάση που αντίκειται και δεν συνάδει με σχέσεις καλής γειτονίας. Η Τουρκία συνεχίζει να μην αποδέχεται τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το τουρκολιβυκό μνημόνιο που έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».

Προσφυγικό

• Τσαβούσογλου: «Ως προς την παράτυπη μετανάστευση η μεταξύ μας συνεργασία να γίνει με αντίληψη συνεργασίας».
• Δένδιας: «Εγινε απόπειρα εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού στον Εβρο».

Πενταμερής/Κυπριακό

• Τσαβούσογλου: «Ολες οι συμμετέχουσες πλευρές να λάβουν μέρος με τον πλέον θετικό τρόπο».
• Δένδιας: «Το πλαίσιο λύσης είναι η διζωνική – δικοινοτική ομοσπονδία».

• ελληνοτουρκικά
• Μεβλούτ Τσαβούσογλου
• Νίκος Δένδιας
• Τουρκία