Άρθρο Δ. Κωνσταντόπουλου: Υπηρετώντας το ανοικτό κόμμα

Στην πορεία προς το β’ γύρο των εκλογών για το νέο ενιαίο προοδευτικό φορέα της Κεντροαριστεράς έχει αξία να σταθούμε στην πρόταση για το ανοικτό κόμμα, που περιγράφει ο ένας εκ των δύο υποψηφίων της τελικής κούρσας, ο Νίκος Ανδρουλάκης.

Έχει αξία, διότι τα κόμματα σε όλη την Ευρώπη βρίσκονται σε μια δοκιμασία. Μια δοκιμασία να πείσουν τις κοινωνίες για την ικανότητά τους να τις αντιπροσωπεύσουν και να ανταποκριθούν στις πολλαπλές εξελίξεις και τους μετασχηματισμούς που αυτές υφίστανται. Υπάρχει ένας σκεπτικισμός ως προς το αν αυτά μπορούν με τη θεσμική τους δράση να δώσουν λύσεις στα καθημερινά προβλήματα των πολιτών. Το αποτέλεσμα είναι να χάνουν σημαντικό μέρος της εμπιστοσύνης που απολαμβάνουν από τους πολίτες και κατά συνέπεια μειώνεται η πολιτική κι η εκλογική τους επιρροή. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Τα κόμματα διέρχονται κρίση γιατί ο εσωτερικός τρόπος λειτουργίας τους διέρχεται κρίση.

Πρώτον, η οργανωμένη παρουσία στο κόμμα δεν νοηματοδοτείται, όταν δεν υπάρχει συμμετοχική διαβούλευση και λήψη αποφάσεων. Όταν το πρόγραμμα δεν προκύπτει από συμμετοχικές διαδικασίες, οι οποίες στην εποχή που ζούμε θα μπορούσαν να είναι και ψηφιακές, αλλά συντίθεται από ομάδες προσώπων που βρίσκονται στο περιβάλλον του εκάστοτε προέδρου. Αυτή η απομάκρυνση του κόμματος από τη διαβούλευση με την κοινωνία κατά την οποία αφουγκράζεται τις ανάγκες της και τα αιτήματά της και ανταποκρίνεται σε αυτά, οδηγεί στην υποχώρηση του βαθμού νομιμοποίησης που λαμβάνει από αυτή.

Δεύτερον, πολλές φορές τα κόμματα, εμποδίζουν τόσο την πολιτική ανανέωση όσο και την ιδεολογική προσαρμογή στις απαιτήσεις των καιρών, εξαιτίας της κομματικής επετηρίδας αλλά και εξαιτίας της αδυναμίας κομματικής αναζωογόνησης με τις ιδέες, το ήθος, την κουλτούρα και τη νοοτροπία νέων προσώπων.

Τρίτον, η μακροχρόνια παραμονή στην εξουσία οδηγεί τα κόμματα στο να ταυτίζονται στο συλλογικό υποσυνείδητο της κοινωνίας με το κράτος και χάνουν τον ανατρεπτικό τους χαρακτήρα που τα υποκινεί να υπηρετούν τις διευθετήσεις για τις οποίες οι πολίτες τα επιλέγουν με αποτέλεσμα να απονομιμοποιούνται κοινωνικά. Γι’ αυτό, άλλωστε,  επιλέγονται από τους πολίτες άλλες εντάξεις, όπως για παράδειγμα στην κοινωνία των πολιτών, καθώς οι ενώσεις, οι ΜΚΟ και οι μονοθεματικές οργανώσεις τους παρέχουν ελευθερία έκφρασης.

Τέταρτον, πολλές φορές ο σεβασμός στην εσωκομματική δημοκρατία​ και την ελεύθερη έκφραση της διαφορετικής άποψης υποτάσσεται στο αρχηγοκεντρικό μοντέλο και ενοχοποιείται.

Πέμπτον, οι διαιρετικές τομές που υπήρχαν κάποτε στο πλαίσιο της βιομηχανικής κοινωνίας που καθόριζαν την κοινωνική συμμετοχή στα κόμματα είτε δεν υπάρχουν πια, είτε δεν παίζουν κανένα ρόλο, είτε δεν μπορούν να εκφραστούν από κόμματα που δεν αποδέχονται τη μετάβαση σε μια νέα εποχή.

Έκτον, η ταχύτητα της διάδοσης των ιδεών μέσω των σύγχρονων μέσων ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης εξηγούν την απώλεια του παιδευτικού ρόλου των κομμάτων και την αδυναμία τους να λειτουργήσουν ως συλλογικοί διανοούμενοι.

Με δεδομένο, όμως, ότι τα κόμματα αποτελούν τη θεμέλια λίθο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, έχουμε χρέος στην προσπάθεια που κάνουμε να εκφραστεί ενιαία ο προοδευτικός κόσμος στη χώρα μας, να αντιμετωπίσουμε όλες τις αδυναμίες που ανέφερα παραπάνω και να δημιουργήσουμε ένα κόμμα θεσμικό ανοικτό ψηφιακό που μπορεί να αποτελέσει το συλλογικό πολιτικό υποκείμενο έκφρασης των προοδευτικών σοσιαλδημοκρατικών ιδεών. Ένα κόμμα που θα εγγυάται την ελεύθερη διαβούλευση με την κοινωνία μέσα από τα ψηφιακά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, που θα σέβεται τις δημοκρατικές διαδικασίες, θα διασφαλίζει τη λογοδοσία προς τα μέλη του και θα αξιολογεί τα στελέχη, τα όργανα και τις πολιτικές του. Με σύγχρονες τοπικές και περιφερειακές δομές που θα εξασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε αυτό.

Την Κυριακή, λοιπόν, όποια κι αν είναι η ηγεσία που θα επιλεχθεί από τους πολίτες να αναλάβει τη ανασυγκρότηση της Δημοκρατικής Παράταξης, αυτή οφείλει να υπηρετήσει το θεσμικό ψηφιακό και ανοικτό κόμμα που είναι ικανό να επουλώσει τις πληγές που άφησε το αρχηγικό μοντέλο. Πληγές που δημιουργήθηκαν από ανθρώπους στα διάφορα περιβάλλοντα των αρχηγών που τεμάχισαν την ιστορία της Δημοκρατικής Παράταξης και την άφησαν χωρίς πολιτικό αφήγημα. Κι αν την προηγούμενη Κυριακή το στοίχημα ήταν η συμμετοχή, κάτι το οποίο κερδήθηκε με τους 212.000 δημοκρατικούς πολίτες που πήγαν και ψήφισαν, αυτή την Κυριακή το αυτονόητο για όλους θα πρέπει να είναι η ενότητα. Ώστε την επόμενη μέρα να μην υπάρξουν νικητές και ηττημένοι, αλλά όλοι μαζί ενωμένοι να ανασυγκροτήσουμε τη Δημοκρατική Παράταξη μέσα από το ιδρυτικό συνέδριο κι αυτή να αποτελέσει ελκυστική πρόταση για τους πολίτες.

* O κ. Δημήτρης Κωνσταντόπουλος είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας της Δημοκρατικής Συμπαράταξης.

• Δημοκρατία
• Ευρώπη
• Κεντροαριστερά
• Νίκος Ανδρουλάκης