Απέλαση Ρώσων «διπλωματών»: Η υβριδική μάχη ΗΠΑ – Ρωσίας για την Αλεξανδρούπολη

Η ένταση στις ελληνορωσικές σχέσεις  κλιμακώνεται μετά την απόφαση της κυβέρνησης να απελάσει δύο μέλη της ρωσικής διπλωματικής αποστολής στην Ελλάδα, καθώς και να απαγορεύσει την είσοδο στη χώρα σε άλλους δύο Ρώσους πολίτες.

Την Παρασκευή είχαμε το πρώτο μέρος των ρωσικών αντιποίνων με την κλήση στο ρώσικο ΥΠΕΞ του Έλληνα πρεσβευτή στη Μόσχα Ανδρέα Φρυγανά προκειμένου να δώσει εξηγήσεις. Τις επόμενες μέρες αναμένεται η απέλαση Ελλήνων διπλωματών από τη Ρωσία.

Ο «πόλεμος» των ανακοινώσεων

Την κλήση σε εξηγήσεις του κ. Φρυγανά, ακολούθησε «πόλεμος» ανακοινώσεων μεταξύ Μόσχας και Αθήνας. Η ανακοίνωση του ρώσικου ΥΠΕΞ είχε ως εξής: «Στις 13 Ιουλίου εκλήθη στο ΥΠΕΞ της Ρωσίας ο Πρέσβης της Ελληνικής Δημοκρατίας στη Ρωσική Ομοσπονδία Ανδρέας Φρυγανάς, στον οποίο εκφράστηκε αποφασιστική διαμαρτυρία σχετικά με την απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών και την απαγόρευση εισόδου σε άλλους δύο πολίτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Υπογραμμίστηκε ότι αντιμετωπίζουμε την ενέργεια αυτή ως απολύτως αβάσιμη, χωρίς θεμελίωση με γεγονότα από την ελληνική πλευρά, κινούμενη σε σύγκρουση με τον χαρακτήρα των διμερών σχέσεών μας και ικανή να τους προκαλέσει σοβαρή βλάβη. Είναι προφανές ότι πίσω από την αντιρωσική απόφαση της κυβέρνησης της Ελλάδας, που ήταν αφιερωμένη στην έναρξη της Συνόδου του ΝΑΤΟ, βρίσκεται η Ουάσιγκτον, η οποία ανοιχτά υποστήριξε τις ενέργειες αυτές με δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ».

Λίγο αργότερα «κύκλοι» του ελληνικού ΥΠΕΞ απάντησαν: «Ισχυρισμοί περί δήθεν αμερικανικών πιέσεων προς την Ελλάδα είναι απολύτως αβάσιμοι. Οι Ρώσοι φαίνεται ότι έχουν μια δυσκολία να αντιληφθούν ότι ένα μικρό κράτος μπορεί και είναι σε θέση να υπερασπιστεί τα εθνικά του συμφέροντα. Δυσκολεύτηκαν να αντιληφθούν τον ιδιαίτερο ρόλο που έχει ο εμπορικός μας στόλος στη διεθνή οικονομία και τα συμφέροντα που έχει η χώρα για να υπερασπιστεί αυτόν τον ρόλο. Δυσκολεύονται να αντιληφθούν το δικαίωμα της χώρας μας να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα στην περιοχή και όλο βλέπουν τρίτες δυνάμεις από πίσω. Και δυσκολεύονται επίσης στην προκειμένη να αντιληφθούν ότι δεν αφήνουμε να παρεμβαίνουν τρίτες δυνάμεις στα εσωτερικά μας».

Το Newpost ρώτησε τον αναπληρωτή καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Σωτήρη Ρούσσο πώς κρίνει την ρώσικη ανακοίνωση. Ο κ. Ρούσσος μας είπε: «Πρόκειται για ασυνήθιστα σκληρή ανακοίνωση, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των ελληνορωσικών σχέσεων. Συνιστά κλιμάκωση από τη ρωσική πλευρά.» Διπλωματική πηγή με την οποία επικοινωνήσαμε, χαρακτήρισε «διπλωματικό unfair» την εμπλοκή από τους  Ρώσους στις διμερείς σχέσεις τρίτης χώρας, δηλαδή των ΗΠΑ.

«Ο ιδιαίτερος ρόλος του εμπορικού στόλου»

Στη διαρροή των κύκλων του ΥΠΕΞ προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση η εξής αποστροφή «συσκολεύτηκαν (σ.σ. οι Ρώσοι) να αντιληφθούν τον ιδιαίτερο ρόλο που έχει ο εμπορικός μας στόλος στη διεθνή οικονομία και τα συμφέροντα που έχει η χώρα για να υπερασπιστεί αυτόν τον ρόλο» Η αναφορά αυτή μόνο τυχαία δεν είναι. Σχετίζεται με το project για τη δημιουργία  στην Αλεξανδρούπολη FSRU (Floating Storage and Re-Gasification Unit), τερματικού σταθμού αεριοποίησης υγροποιημένου αερίου (LNG). Η δημιουργία FSRU στην Αλεξανδρούπολη αποτελεί μια επένδυση 340 εκατομμυρίων ευρώ (από τις μεγαλύτερες υπό εξέλιξη επενδύσεις στην Ελλάδα) με πολύ σημαντικές γεωπολιτικές προεκτάσεις που εμπλέκουν τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.

Για τη λειτουργία του FSRU είναι απαραίτητα η συνδρομή τάνκερ μεταφοράς υγροποιημένου αερίου (LNG). Οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν τη δεύτερη θέση παγκοσμίως στον τομέα των τάνκερ LNG, με 69 πλοία. Μετοχικό μερίδιο στο πρότζεκτ του τερματικού σταθμού της Αλεξανδρούπολης έχει  η εταιρία GasLog (συμφερόντων Πίτερ Λιβανού) που έχει στην ιδιοκτησία της 27 τάνκερ LNG. Στο μετοχικό κεφάλαιο της GasLog συμμετέχει και το Ίδρυμα Ωνάση. Άλλοι Έλληνες εφοπλιστές που δραστηριοποιούνται στη μεταφορά LNG είναι οι οικογένειες  Αγγελικούση, Προκοπίου, και Τσάκου.

Ο τερματικός σταθμός της Αλεξανδρούπολης

Ο τερματικός σταθμός αεροποίησης υγροποιημένου αερίου (FSRU) της Κομοτηνής συνδέεται με τον βόρειο αγωγό IGB (Ελλάδα Βουλγαρία) αλλά κα με τον αγωγό TAP (Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία). Θα συμβάλει στην κάλυψη των αναγκών σε φυσικό αέριο της Ελλάδας και της  Βουλγαρίας. Πέρα από την άμεση επίδραση στην αγορά ενέργειας, το FSRU της Αλεξανδρούπολης αποκτάει ιδιαίτερη σημασία γιατί θα δώσει τη δυνατότητα για:

1. Εναλλακτικές λύσεις στην τροφοδότηση με αέριο του αγωγού TAP (Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία). Ο TAP έχει σχεδιαστεί ως επέκταση του αγωγού TANAP (Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία). Ωστόσο, η Τουρκία γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτη.
2. Τροφοδότηση της Κεντρικής Ευρώπης με αέριο που δεν θα είναι ρώσικο, αν ο IGB επεκταθεί προς Βορρά.
3. Τροφοδότηση της Ευρώπης με αμερικάνικο υγροποιημένο αέριο. Προς το παρόν το αμερικάνικο αέριο είναι κατά 20% πιο ακριβό, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον.
4. Tροφοδότηση των ευρωπαϊκών δικτύων με αέριο από την Κύπρο και το Ισραήλ το οποίο θα υγροποιείται σε εγκαταστάσεις στην Αίγυπτο.

Άριστα πληροφορημένη πηγή με την οποία επικοινώνησε το Newpost, εκτιμά ότι «το ρωσικό αέριο θα αποτελέσει για πολλά χρόνια ακόμα τη βασική πηγή της ευρωπαϊκής αγοράς. Είναι το πλέον ανταγωνιστικό τόσο ως προς την τιμή ως και προς την προσφερόμενη ποιότητα. Ωστόσο, εναλλακτικές πηγές ενέργειας ενισχύουν τη διαπραγματευτική θέση των ενεργειακών πελατών της Ρωσίας.» Άλλο πρόσωπο με βαθιά γνώση των διαπραγματεύσεων για τα ενεργειακά δίκτυα επισημαίνει ότι «τα πρότζεκτ που προωθούν οι Αμερικάνοι, δεν έχουν μόνο οικονομική διάσταση, αλλά και πολιτική. Γι’ αυτό οι Ευρωπαίοι που εντέλει θα βάλουν το χέρι στην τσέπη, είναι αρκετές φορές επιφυλακτικοί με τις αμερικανικές προτάσεις.»

Το προφανές συμπέρασμα είναι ότι η Μόσχα έχει κάθε λόγο να δυσαρεστείται αν ανοίξει ο δρόμος για εναλλακτικές λύσεις στην τροφοδότηση με φυσικό αέριο της ευρωπαϊκής αγοράς.

Το έργο προχωράει

Όπως και να έχει, το FSRU της Κομοτηνής προχωράει. Η κυβέρνηση το θεωρεί εξαιρετικά επωφελή επένδυση τόσο γενικά για την εθνική οικονομία όσο και ειδικά για τον τελικό καταναλωτή. Το έργο έχει δύο εκκρεμότητες αυτή τη στιγμή:

1. Τη συμπλήρωση με πέμπτο επενδυτή του μετοχικού σχήματος. Αυτή τη στιγμή κατέχουν από 20% η Gastrade (Όμιλος Κοπελούζου), GasLog (Πίτερ Λιβανός), ΔΕΠΑ, Bulgarian Energy Holding  (Βουλγάρικη ΔΕΠΑ). Είναι πιθανό ο πέμπτος εταίρος να είναι αμερικανική εταιρία.
2. Τη  έγκριση από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας του αιτήματος να αποκτήσει το πρότζεκτ «ιδιωτικό χαρακτήρα», δηλαδή να λειτουργήσει με όρους ανοιχτής αγοράς και να μην επιβαρυνθεί ο τελικός καταναλωτής με επιδότηση του επενδυτή.

Το άλλο εκκρεμές ζήτημα που ήταν οι εγγυημένες ποσότητες κατανάλωσης σε Ελλάδα και Βουλγαρία, φαίνεται ότι λύθηκε.

ΗΠΑ και Ρωσία

Η σημασία της Αλεξανδρούπολης στα δίκτυα της ενέργεια, τη μετατρέπει σε πεδίο του υβριδικής μάχης που μαίνεται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Το πρότζεκτ του τερματικού σταθμού υγροποιημένου αερίου θεωρείται ύψιστης σημασίας από τις ΗΠΑ. Άμεσα σχετιζόμενες με το πρότζεκτ είναι η δημιουργία στην Αλεξανδρούπολη αμερικάνικης βάσης στρατιωτικών ελικοπτέρων καθώς και το ενδιαφέρον αμερικανικών εταιριών για την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού της πόλης. Αντιστοίχως, η Αλεξανδρούπολη αποτελεί κέντρο της ρώσικης δραστηριότητας στη Βόρεια Ελλάδα. Πτυχές αυτής της δραστηριότητας  αποτέλεσαν τη βάση για τις απελάσεις των Ρώσων «διπλωματών». Επίσης, έχει σημασία ότι όταν  το πρώτο εξάμηνο του 2105 η κυβέρνηση διαπραγματευόταν με τη Ρωσία τη σύναψη δανείου, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είχε τεθεί στο τραπέζι ως πιθανό αντάλλαγμα.

• απέλαση
• Ελλάδα
• Ρωσία