current views are: 2

6 Απριλίου 2019
Δημοσίευση09:00

Ο καλλιτέχνης που ανασταίνει τον μεγαλύτερο Καραγκιοζοπαίκτη – Παράσταση-υπερθέαμα στη Θεσσαλονίκη

Μαθητής του Ευγένιου Σπαθάρη εξελίσσει την τέχνη του δασκάλου του με πρωτοποριακό τρόπο.

Δημοσίευση 09:00’
αρθρο-newpost

Μαθητής του Ευγένιου Σπαθάρη εξελίσσει την τέχνη του δασκάλου του με πρωτοποριακό τρόπο.

Στην πρεμιέρα μίας εντυπωσιακής παράστασης βρέθηκε την Κυριακή 31 Μαρτίου το Newpost. Παρακολουθήσαμε στη σκηνή του θεάτρου «Αθήναιον», στη Θεσσαλονίκη, ένα μοναδικό έργο που συνδυάζει το θέατρο σκιών, με το λαϊκό θέατρο, την παραδοσιακή μουσική και το χορό.

Πρόκειται για το «Ο Ακρίτας και η Λυγερή», το οποίο αναμένεται να ανεβεί για δύο ακόμα παραστάσεις, στις 7 και 21 Απριλίου. Σκοπός του συγκεκριμένου αφιερώματος είναι η ανάδειξη της ιστορίας και του ποντιακού πολιτισμού μέσα από το παραμύθι, αφού καθ’ όλη τη διάρκεια ακούγονται τραγούδια και μουσική από τον ιστορικό Πόντο σε διασκευή Χρήστου Στανίση που είναι ο άνθρωπος που οραματίστηκε το συκεκριμένο πρότζεκτ.

Και το κάνει με τρόπο πρωτοποριακό και άκρως εύπεπτο προς το κοινό που ακούει μεν ατάκες στα ποντιακά, αυτές όμως έρχονται πολύ οικεία στα αφτιά του, σαν να γνωρίζει τη διάλεκτο. Γιατί το μυστικό της παράστασης είναι το πάντρεμα στοιχείων από όλη τη Μικρά Ασία. Μαθητής γαρ του μεγάλου δασκάλου και καραγκιοζοπαίκτη, Ευγένιου Σπαθάρη, ο Χρήστος Στανίσης κατάφερε να συνδυάσει τέσσερα διαφορετικά στοιχεία (θέατρο σκιών, λαϊκό θεατρό, μουσική, χορός) και να εξάγει το αισθητικό αποτέλεσμα μπροστά στα μάτια των θεατών που αποσβολωμένοι παρακολουθούν ένα υπερθέαμα να εκτυλίσσεται.

Το μεγαλύτερο κέρδος της παράστασης; Ο λαϊκός ήρωας των Ελλήνων που ψυχαγώγησε γενιές και γενιές βροντοφωνάζει, ότι είναι ολοζώντανος και πως δεν πρόκειται να παραδοθεί στη μάχη που δίνει ανά τους αιώνες ενάντια στον… Χάρο της παγκοσμιοποίησης και της πολιτιστικής αφομοίωσης.

Τα φώτα σβήνουν και οι μουσικοί της ορχήστρας παίρνουν θέση. Μαζί με το τραγούδι ακούγνονται κεμεντζές, ούτι, κανονάκι, σαντούρι και βιολί. Ξαφνικά ακούγονται ποδοβολητά. Είναι ο «Αράπ’ς» που με προβιές και κουδούνια, κλέβει την κόρη του Βασιλέα και κρύβεται μέσα στο δάσος. Ο Καραγκιόζης εμφανίζεται στο σεντόνι και επικοινωνεί με το κοινό που αποτελείται από παιδιά. Αναζητεί πληροφορίες, τις οποίες οι μικροί ήρωες τις δίνουν με τις φωνές τους. Διαδραστικότητα με τους νεαρούς θεατές δεν υπάρχει μόνο στις φιγούρες, αλλά και στην ορχήστρα, η οποία με στιχομυθίες θέτει ερωτήματα. Πάρτε μία γεύση στο βίντεο που ακολουθεί:

Ο Βασιλέας υπόσχεται, σε όποιον του φέρει πίσω την κόρη του, ένα σακί γεμάτο χρυσά φλουριά. Τότε, όλοι τρέχουν και ψάχνουν στο δάσος για την όμορφη κόρη. Το σκηνικό εκτυλίσσεται στο σεντόνι και όχι μόνο. Ηθοποιοί κάνουν άνω κάτω όλη την αίθουσα. Δεν αρκεί όμως να την βρουν. Πρέπει και να καταφέρουν να νικήσουν και τον κλέφτη. Πολλοί προσπαθούν αλλά κανένας δεν μπορεί… Τότε έρχεται ο Ακρίτας, που ως νέος Διγενής μονομαχεί για να γλυτώσει την κόρη, την οποία παίρνει για νύφη και ο Καραγκιόζης απολαμβάνει τη χρηματική αμοιβή. Όλοι στο τέλος γλεντούν με την είσοδο του χορευτικού που ξεσηκώνει μικρούς και μεγάλους.

«Η λογική των παραστάσεων που κάνουμε στο “Αθήναιον” είναι τα λαϊκά παραμύθια. Θέλαμε να διασκευαστούν με τον Καραγκιόζη χωρίς να είναι αυστηρά θέατρο σκιών. Ο Καραγκιόζης και κάποιοι από την παρέα του να είναι ρόλοι, τους οποίους θα μπορούσαν να υποδυθούν και ηθοποιοί. Εγώ θέλησα το ελληνικό λαϊκό θέατρο που συμπεριλαμβάνει το θέατρο σκιών να συμπράξει με την ελληνική παραδοσιακή μουσική», αναφέρει στο Newpost ο Χρήστος Στανίσης και εξηγεί την προέλευση της υπόθεσης του έργου που ανεβάζει:

«Το έργο είναι ένα κομμάτι από τη θεατρική παράσταση “Ευλογημένο πουλί”. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με τον Κώστα Αλεξανδρίδη. Από εκείνη την παράσταση μου είχε μείνει στο μυαλό πως θα μπορούσα να το μεταφέρω σε αυτό που θα δει ο κόσμος στον “Ακρίτα και τη Λυγερή”».

«Ήθελα λυράρισσα και τη βρήκα»

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μουσική, την οποία επιμελήθηκε ο κύριος συντελεστής της παράστασης. «Ήθελα να θέσω μία ισορροπία με τα ποντιακά τραγούδια. Ήθελα να κάνω την έκπληξη και να μη βάλω λυράρη, αλλά λυράρισσα. Η ιδιομορφία στους δικούς μας μουσικούς είναι, ότι πρέπει να τραγουδούν και να παίζουν. Και όχι μόνο αυτό. Πρέπει να πούνε και ατάκες σαν ηθοποιοί, γιατί όπως είδατε υπάρχει διάδραση και της ορχήστρας με το κοινό στο έργο. Βρήκα τη Χριστίνα Κυριακίδου, η οποία είχε το κέφι και τη διάθεση να υποβληθεί σε αυτήν την απίστευτη δοκιμασία. Γιατί αλλάζει και η λογική της πρόβας για τον μουσικό. Μπήκε πολύ εύκολα στο τιμ. Όλα τα παιδιά την αγκάλιασαν και την έβαλαν μέσα στην ομάδα. Στις πρόβες βίωσε ότι στη σκηνή είμαστε όλοι ένα. Τα ποντιακά τραγούδια ήθελα να έχουν μέσα σαντούρι, κανονάκι και ούτι ούτως ώστε να είναι οικεία και σε αυτούς που δεν είναι Πόντιοι. Ο τρόπος που παίζονται τα τραγούδια, είναι τόσο ωραίος που και Πόντιος να μην είσαι θα σου αρέσουν», αναφέρει.

«Είναι μία εμπειρία πρωτόγνωρη για μένα. Το κλίμα με τον Χρήστο Στανίση και τους μουσικούς είναι εκπληκτικό. Η λαϊκή παράδοση δένει με τον Καραγκιόζη που είναι πάντα επίκαιρος. Αναδεικνύεται ο ποντιακός πολιτισμός μέσα από την παράσταση. Τα παιδάκια τρελαίνονται πάντα με τον καραγκιόζη. Είναι αυθεντικός, λαϊκός και δεν νομίζω ποτέ να σταματήσει να είναι φιλάρεστος στις μικρές ηλικίες. Είναι μέρος της παράδοσής μας και αυτός. Περνάει στις επόμενες γενιές, όπως η μουσική», υποστηρίζει η Χριστίνα Κυριακίδου, η οποία έχει ταξιδέψει στον Πόντο, έχει εμφανίσεις στην τούρκικη τηλεόραση και πριν μερικούς μήνες είχε μιλήσει στο Newpost για τη δουλειά της.

«Ωρίμασαν οι συνθήκες για μία υπερπαραγωγή»

Ο Χρήστος Στανίσης και οι περισσότεροι συντελεστές της παράστασης εκτός της Χριστίνας Κυριακίδου και του Γιάννη Γεωργιάδη δεν είναι Πόντιοι. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι που τον θεωρούν Πόντιο. «Τον κάναμε δικό μας», έλεγαν αρκετοί μετά την πρεμιέρα. «Είδατε, ότι και ο Καραγκιόζης είναι ντυμένος Μωμόγερος. Εγώ λόγω του Καραγκιόζη αγαπώ όλη την Ελλάδα. Όταν έκανα τον Ερωτόκριτο έγινα σχεδόν Κρητικός», αναφέρει ο Χρήστος Στανίσης και αποκαλύπτει πως έγινε η μύηση του στα ποντιακά:

«Η φιλία που έχω με τον Κώστα Αλεξανδρίδη και τη Μυροφόρα Ευσταθιάδου, η επαφή και οι συνεργασίες μαζί τους, με έφερε αντιμέτωπο με γνώσεις που δεν κατείχα πάνω στο ποντιακό στοιχείο, τόσο ιστορικά όσο και πολιτισμικά. Η παρέα του Καραγκιόζη είναι Έλληνες από όλα τα μέρη της Ελλάδας, από τον Πόντο μέχρι την Κύπρο. Οπότε δένεσαι με όλους τους χαρακτήρες. Για να τους δώσεις ζωή στο πανί, πρέπει να τους μελετήσεις. Έτσι αγαπάς το κάθε μέρος της Ελλάδας για αυτό που είναι. Πολλοί φίλοι μου είχαν εκφράσει στο παρελθόν το παράπονό τους που δεν είχα μεταχειριστεί κάτι ποντιακό. Περίμενα να ωριμάσουν οι συνθήκες και να το κάνω, όπως ήθελα και όπως είναι τώρα, δηλαδή υπερπαραγωγή. Ήθελα να είναι με τους χορευτές για να χορέψουν στο τέλος και να ξεσηκώσουν τον κόσμο. Ήθελα να είναι με την ορχήστρα όπως πρέπει να είναι, όχι με μία λύρα και ένα νταούλι, αλλά και άλλα όργανα από πίσω. Εγώ αγάπησα την ποντιακή μουσική με τις καταγραφές του Σίμονα Καρά, στις οποίες έπαιζε η ποντιακή λύρα με κανονάκι και ούτι μαζί. Εκεί πάνω προσπάθησα να πατήσω μουσικά για να στήσω τα ποντιακά τραγούδια και να υπάρχει ισορροπία του ποντιακού στοιχείου με τα άλλα μικρασιάτικα που υπάρχουν μέσα».

«Ο Σπαθάρης ξεχώρισε γιατί ήταν ανήσυχος»

Οι επιρροές στην τέχνη του Χρήστου Στανίση είναι ξεκάθαρες. «Ο Σπαθάρης με επηρεάσε πάρα πολύ. Όχι μόνο αυτός, αλλά και οι άνθρωποι που γνώρισαν μέσα από αυτόν, όπως ο Διονύσιος Φωτόπουλος. Μου έμαθαν να ψάχνω πράγματα που δεν τα φανταζόμουν. Είχα εκφράσει στον Γιάννη Μώραλη την απορία, γιατί είχαν βάλει καπελάκια κινέζικα στον “Πλούτο” του Αριστοφάνη και μου απάντησε πως δεν είναι κινέζικα, αλλά προέρχονται από τα αγαλματίδια των Ταναγραίων. Ουσιαστικά όλοι μου έμαθαν να κοιτώ προς τα πίσω, για να φέρνω τα στοιχεία μπροστά. Ο Σπαθάρης ξεχώρισε στο θέατρο σκιών,γιατί ήταν ανήσυχο μυαλό και έβλεπε παραπέρα, δηλαδή πως αυτό το πράγμα θα έχει συνέχεια, εξέλιξη και θα πάει παρακάτω. Αν γίνει στατικό, θα γίνει μουσειακό και κάποια στιγμή θα σβήσει. Θα λέμε έτσι ήταν», υποστηρίζει.

Συνεχιστής του Σπαθάρη ο Στανίσης

Ο Χρήστος Στανίσης κατάφερε να αναπτύξει οικογενειακές σχέσεις με τον αείμνηστο δάσκαλο του θεάτρου σκιών. «Μου λείπει πολύ», λέει συγκινημένος και συνεχίζει: «Πάντα έπαιρνα συμβουλές του ό,τι και να έκανα. Μου βγαίνει μία χαζή ανασφάλεια. Θα ήθελα να ήταν εδώ, να το συζητούσαμε και να μου ξάνοιγε έναν άλλον δρόμο. Πολλές φορές κάθομαι και συζητώ με τις φωτογραφίες του. Του λέω “για πες μου δάσκαλε πως θα το έκανες εσύ;”. Γιατί ο Σπαθάρης μου έμαθε όχι το πως θα παίζω ακριβώς, αλλά το πως θα ψάχνω για να φτάσω εκεί, τη διαρομή».

Συγκινητικά λόγια για τον άνθρωπο που με τη δουλειά του ανασταίνει καλλιτεχνικά τον μεγάλο δάσκαλο λέει η κόρη του Ευγένιου Σπαθάρη, Μένια. «Ο Χρήστος αγαπούσε τον πατέρα μου. Τον γνώρισε από πολύ μικρός. Αποφάσισε, ότι πρέπει να τον ακολουθήσει. Ξέρετε, για να γίνει κάποιος μαθητής, δεν υπάρχει σχολή, ακολουθεί κάποιον καραγκιοζοπαίκτη-δάσκαλο. Παρότι έμενε Θεσσαλονίκη επικοινωνούσε με τον πατέρα μου, τον συμβουλευόταν και οι δύο τους ανέπτυξαν πολύ καλές σχέσεις. Ο πατέρας μου πήγαινε συχνά εκεί, γιατί είχε συνεργασίες και τη λάτρευε την πόλη. Οτιδήποτε του έλεγε ο Ευγένιος Σπαθάρης το ακολουθούσε πιστά και ακόμα το ακολουθεί. Πάντα θυμάται τί του έλεγε ο πατέρας μου. Του είχε πει να μην πάρουν τα μυαλά του αέρα, κάτι που το τηρεί μέχρι σήμερα όντας προσγειωμένος. Όταν αγαπά κάποιος την τέχνη τη σέβεται, όπως και τους θεατές. Σε αυτά τα χνάρια βαδίζει ο Χρήστος», δηλώνει στο Newpost η Μένια Σπαθάρη και καταλήγει:

«Τον παρακολουθώ και μου αρέσει η δουλειά του. Εγώ πάντα λέω, ότι έχω δύο ακόμα αδέλφια, εκτός από τον βιολογικό μου αδελφό, τον Σωτήρη, τον Χρήστο Στανίση και τον έτερο μαθητή του πατέρα μου, τον Γιάννη Νταγιάκο. Όλοι οι άλλοι που λένε, ότι ήμασταν μαθητές του Σπαθάρη, τιμή μου που το λένε, αλλά έχουν πάρει στοιχεία άλλων καραγκιοζοπαικτών. Τη συνέχεια διατηρούν ο Γιάννης και ο Χρήστος».

Η παράσταση «Ο Ακρίτας και η Λυγερή» θα παρουσιαστεί δύο ακόμα φορές (7 και 21 Απριλίου) στο θέατρο «Αθήναιον» και στη συνέχεια θα αναζητήσει λιμάνια καλλιτεχνικής περιοδείας σε όλη την Ελλάδα. Αρκεί οι συλλογοί, ποντιακοί και όχι μόνο, να το αγκαλιάσουν και να δώσουν θέση σε κάτι που εκτός από ψυχαγωγικό, είναι εκπαιδευτικό και διδακτικό. Είναι τόσο ισορροπημένο το ποντιακό στοιχείο με το μικρασιάτικο και τις θεατρικές μορφές που πρέπει όλοι οι φιλότεχνοι, μικροί και μεγάλοι να το ανακαλύψουν και να το αγκαλιάσουν.

Συντελεστές:
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Χρήστος Στανίσης
Επιλογή μουσικής, Διασκευή, Ενορχήστρωση: Χρήστος Στανίσης
Φιγούρες, Σκηνικά: Χρήστος Στανίσης
Κοστούμια: Κώστας Αλεξανδρίδης
Σχεδιασμός Φωτισμού: Στέλλα Κάλτσου
Ηχοληψία, Φωτισμοί: Απόστολος Πελτέκης
Επικοινωνία: Έρη Χριστοφορίδου
Υπεύθυνη Οργάνωσης Παραγωγής: Γωγώ Μαντουβάλου

Συμμετέχουν οι ηθοποιοί:
Μαρία Συμεωνίδου
Γιώργος Βαλετόπουλος
Νίκος Τσιρκινίδης
Σταύρος Δουκουζιάνης

5μελής ορχήστρα επί σκηνής: Ποντική λίρα, σαντούρι, βιολί, λαούτο, κανονάκι

Πληροφορίες:
Χώρος: Θέατρο Αθήναιον / Μικρή Σκηνή (Βασιλίσσης Όλγας 35)
Πρεμιέρα: 31 Μαρτίου 2019
Τηλέφωνο κρατήσεων: 2310 832 060 (Θέατρο Αθήναιον) και 2310 262 051 (Θέατρο Αριστοτέλειον)

Χρήστος Στανίσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Έμαθε την τέχνη του θεάτρου σκιών και του λαϊκού θεάτρου από τον Ευγένιο Σπαθάρη.

Από το 1993 παίζει επαγγελματικά σε σχολεία, σε παιδικούς σταθμούς, παιδικά πάρτι, σε εκδηλώσεις Δήμων και πολιτιστικών συλλόγων, σε φεστιβάλ Ελλάδα και εξωτερικό κ.α.
Από τον Οκτώβριο του 2001 μέχρι και τον Ιούνιο του 2010 παρουσιάσει στην δημοτική τηλεόραση Θεσσαλονίκης την εκπομπή «η Ελλάδα μέσα από το θέατρο σκιών» όπου ανεβάζει κλασικές κωμωδίες του Καραγκιόζη αλλά και διασκευάζει και ιστορίες από την αρχαία και νεότερη Ελλάδα.

Είναι ο πρώτος που καθιέρωσε τον Καραγκιόζη σαν εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα μουσεία. Λ.Ε.Μ.Μ.Θ. Πολεμικό Μουσείο Παράρτημα Θεσσαλονίκης, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.

Έχει συνεργαστεί με πολλούς σπουδαίους καλλιτέχνες, τραγουδιστές, ηθοποιούς, ζωγράφους και χορευτές όπως οι: Ψαραντώνης, Μελίνα Κανά, Αγάθωνας, Μίμης Πλέσσας, Χριστόδουλος Χάλαρης,, Ross Daly, Αντώνης Καφετζόπουλος, Βαγγέλης Τάκος, Νίκος Δημητράτος, Κωνσταντίνος Παλιάν, Κώστας Αλεξανδρίδης κ.α.

Έχει διδάξει λαϊκό θέατρο και θέατρο σκιών στη Δραματική Σχολή του Κ.Θ.Β.Ε. και σε ιδιωτικές σχολές θεάτρου.

Μέλος του Συλλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Βορείου Ελλάδος και συνεργάτης του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης.

Φιγούρες του φιλοξενούνται στο Μουσείο του Φεστιβάλ του Τσεν – Τσουν στη Ν. Κορέα, στο Μουσείου Παγκοσμίου Κουκλοθεάτρου στην Ισπανία (El Topic De Tolosa Puppet Center) στο Μουσείο Θεάτρου Σκιών «ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΣΠΑΘΑΡΗΣ» και σε διάφορες συλλογές ιδρυμάτων και ιδιωτικές.

Ακολουθήστε τον συγγραφέα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:

Facebook

LinkedIn