Να δω ξανά την Ελλάδα ψηλά στο βάθρο που της αξίζει

Τη χαρακτηρίζουν η επιμονή και υπομονή. Και αφοσίωση στο στόχο. Ότι κατάφερε δεν ήταν εύκολο και δεν μετακινεί ούτε ένα βοτσαλάκι από τη παραλία της ζωής της.  Εδώ και χρόνια στέκεται και απολαμβάνει την εκτίμηση και την αγάπη μας, από το πρώτο σκαλί της κορυφής. Αυτό το “ΔΙΚΑΙΩΜΑ” το κατάκτησε, τραγουδώντας υπέροχα τραγούδια, που αντέχουν στο χρόνο και… “φαίνονται στο χειροκρότημα”… Με την Άλκηστις Πρωτοψάλτη μιλάμε για τη «ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ»  της με τον Σταύρο Ξαρχάκο, για την πορεία της, για τα θέλω της, για τον Μάνο Χατζιδάκι, για όσα συγκλονιστικά έζησε στην Κένυα και το όνειρο που θα ήθελε να δει να πραγματοποιείται.

Θυμάμαι, έχετε ξανασυναντηθεί μουσικά, με τον Σταύρο Ξαρχάκο. Τι σας έχει μείνει από αυτή την συνεργασία; Πως θα χαρακτηρίζατε αυτόν τον μεγάλο δημιουργό;

Ναι, Ήταν το 1980. Ο Σταύρος ήθελε να κάνει μια παράσταση με τα τραγούδια του, τα οποία παρουσιάζαμε κάθε Δευτέρα στο Θέατρο Αλίκη μαζί με τον αξέχαστο Νίκο Δημητράτο. Ο Ξαρχάκος έχει γράψει υπέροχα τραγούδια και μελωδίες που έντυσαν την ζωή μας. Aκόμα θυμάμαι την από τότε έντονη προσωπικότητά του ακόμα και στις πρόβες!  

Οι ενορχηστρώσεις του μαγικές, η σκηνική του παρουσία και ειδικά η διεύθυνση ορχήστρας μο- να-δι- κή. Είναι πηγή έμπνευσης. Τελειομανής, ακούραστος με το κάθε του κύτταρο του να πάλλεται την ώρα που διευθύνει. Καλλιτέχνης εμπνευσμένος. Πέρυσι το καλοκαίρι συναντηθήκαμε ξανά στην μεγάλη συναυλία στο Καλλιμάρμαρο για το “Όλοι μαζί μπορούμε” και εκεί άναψε η φωτιά. Η μία φράση έφερε την άλλη, η σκέψη προχώρησε, η επαφή μας έβγαζε σπίθες και έτσι γεννήθηκε η “Συνάντηση”. Θα τραγουδήσω τα τραγούδια του, και ο ίδιος θα διευθύνει την 9μελή ορχήστρα. Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί ό,τι μας συγκινεί θα ακουστεί σε αυτές τις  συναυλίες. Είναι μια “Συνάντηση” καρδιάς με εξαιρετική χημεία!!!

Είστε από τις ερμηνεύτριες που στο ξεκίνημά τους το πολιτικό τραγούδι ανθούσε. Τι πιστεύετε ότι το έβγαλε από την «μέση» της δημιουργίας; Οι συνθέτες και οι στιχουργοί δεν μπορούν να γράψουν ή δεν υπάρχει κοινό για να ακούσει;

Το τραγούδι είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας. Η  Ελλάδα σημαδεύτηκε από πολιτικά πάθη και μεγάλες κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Πιστεύω ότι κατά την διάρκεια της δικτατορίας έγινε η μεγάλη έκρηξη του πολιτικού τραγουδιού και ειδικά μετά την πτώση της ο κόσμος τραγουδούσε διακηρύσσοντας με τον τρόπο αυτό  την ελευθερία του λόγου. Από το 1985 υπήρξε μια έντονη καμπή στο πολιτικό τραγούδι. Σήμερα υπάρχουν νέοι συνθέτες και στιχουργοί με κοινωνικό-πολιτική παρουσία  σε σχέση με την παρούσα κατάσταση που διανύει η χώρα μας αλλά υπάρχει και μια μεγάλη διαφορά του τότε με το σήμερα. Τα πολιτικοκοινωνικά τραγούδια του ’67 τα λόγια ήταν “μασκαρεμένα” για να αποφύγουν την λογοκρισία, τώρα είναι ξεκάθαρα.

Η Άλκηστις γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια. Φέρει δηλαδή αυτή τη φυσική ευγένεια των Αιγυπτιωτών. Ήρθε για να σφραγίζει με την ερμηνεία της το ελληνικό τραγούδι να του δώσει ανάστημα και ευτύχησε με θαυμάσιες συνεργασίες να είναι σήμερα στην ωριμότητα της, κατά τη γνώμη μου η πιο ” επαγγελματίας ” ερμηνεύτρια, από τις άλλες εξ ίσου μεγάλες της γενιάς της. Αν κάτι την χαρακτηρίζει είναι ότι δεν φοβήθηκε να διεκδικήσει ο, τι έκανε τη ψυχή της να φτερουγίσει.  Δε τη γνώρισα σήμερα. Την εκτιμώ και τη θαυμάζω από τα πρώτα χρόνια, που τίποτα δεν της χαρίστηκε. Τα απόκτησε όλα με σκληρή δουλειά που ευδοκίμησε στο δώρο του Θεού: μια μεγάλη φωνή…

Πρόσφατα πήγατε στην Κένυα σε ένα ορφανοτροφείο. Ποιος ήταν ο σκοπός του ταξιδιού πως βρεθήκατε εκεί και τι αποκομίσατε από αυτή την ιδιαίτερη εμπειρία;

‘Ήταν ένα συγκλονιστικό ταξίδι. Θα σας μεταφέρω ένα κείμενο που έγραψα μετά την εμπειρία αυτής της συνάντησης με τα παιδιά του ορφανοτροφείου, ένα μεσημέρι στο Νyeri  (ένα χωριό 4 ώρες μακριά από το Nairobi) στην βεράντα ενός παλιού εγγλέζικου ξενοδοχείου. Στο  «Ιδρυμα Sophia  για τα παιδιά” είμαι κοντά και το στηρίζω πολλά χρόνια, γιατί επιτελεί ένα έργο μοναδικό στην Κένυα αλλά και στην Κύπρο. Φροντίζει παιδικές ψυχές. Η υπόσχεση μου πραγματοποιήθηκε. Η γιορτή αγάπης έγινε. Γιατί πρέπει να κάνεις το “καλό”. Είναι για μένα στάση ζωής όσο  “μακριά” κι αν είναι. Γιατί υπάρχουν παιδιά πεταμένα, παιδιά με Aids, κακοποιημένα, ορφανά, παιδιά από φυλακές, χωρίς ταυτότητα, παιδιά που θάφτηκαν ζωντανά και πέρασαν από τον θάνατο ξυστά  και σώθηκαν, στην κυριολεξία αναστήθηκαν. Γιατί ο εθελοντισμός είναι ύψιστη προσφορά στον άνθρωπο. Γιατί η γη είναι μικρή και μπορείς να προσφέρεις παντού.

Αυτά που είδαμε, αυτά που νοιώσαμε, αυτά που μας άγγιξαν δεν περιγράφονται με λόγια. Χαρά και κλάμα χιαστή. Αυτά το απογεύματα θα τα κρεμάσουμε στο λαιμό σαν φυλαχτό. Τραγουδήσαμε, χορέψαμε με τα παιδιά και γράψαμε στη ΓΗ όσα θέλαμε να πει η ψυχή μας. Όλες τις μέρες εκεί η ζωή ξέσπασε και γέμισε την καρδιά μας  χρώματα. Για όλους που είμαστε την Μεγάλη Εβδομάδα εκεί… η Ανάσταση ήρθε νωρίτερα. Ένα τεράστιο μπράβο στο “Ίδρυμα Σοφία για τα παιδιά”, στους εθελοντές, στους ευεργέτες και τους χορηγούς του για την προσφορά τους στην Κένυα και στην Κύπρο. Θα είμαστε πάντα δίπλα σας σε ό,τι χρειαστείτε”.

Θα υπάρχει μια ιστορία που πήρατε φεύγοντας από την Κένυα. Δεν συναντάς κάθε τόσο όσα περιγράψατε…

Με ξάφνιασε η εξωστρέφεια και η χαρά αυτών των ανθρώπων. Θα περίμενε κανείς πως μιας και πολλές φορές δεν έχουν ούτε τα βασικά –στέγη, καθαρό νερό, φαγητό, ρούχα- κάθε άλλο παρά κατηφείς είναι. Είναι παράδειγμα ζωής αυτά τα παιδιά. Με ξάφνιασε όλη η Ιστορία τους. Τα μάτια μου κοιτούσαν και αποτύπωναν το κάθε δευτερόλεπτο. Οι αισθήσεις μου χόρευαν τρελά. Ήξερα περίπου τι θα συναντήσω από τις περιγραφές της Μαρίνας Σιακόλα – την Πρόεδρο του ιδρύματος Σοφία για τα παιδιά- αλλά η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο ισχυρή. Συναισθηματικός Δυναμίτης μεγατόνων… Ζωή!!!

Και απ’ τις ιστορίες που ακούσατε κυρία Πρωτοψάλτη, ποια είναι εκείνη που σας σόκαρε περισσότερο, σε αυτή τη γωνιά της γης που το προφανές μοιάζει αδιανόητο;

Με συγκλόνισε η ιστορία των δυο παιδιών που ήταν δίδυμα. Στα βάθη της Κένυας όταν γεννιούνται δίδυμα θεωρείται κατάρα. Το ένα από τα δύο παιδιά έπρεπε να θαφτεί ζωντανό… Η μάνα έπρεπε να αποφασίσει… το έκαναν και μετά από 17 ώρες πήγαν κρυφά και με κίνδυνο της ζωής τους και το ξέθαψαν. Ζούσε!!! Έτσι κατέληξαν στο ορφανοτροφείο με την μαμά τους με άκρα μυστικότητα, γιατί ο πατέρας τους έψαχνε για να το σκοτώσει,γιατί αν δεν το έκανε θεωρείτο καταραμένος και δεν θα μπορούσε να ξαναπαντρευτεί…

Τι άγριο ζώο γίνεται ο άνθρωπος… Η ιστορία αυτή των διδύμων ακόμα με βασανίζει… είναι κάτι που δεν θα μπορέσει ποτέ το μυαλό μου να χωρέσει.

Δυο φορές μηδένισε το κοντέρ. Όταν έφυγε από την Αλεξάνδρεια και όταν έχασε τον πατέρα της. Ήξερε ότι έπρεπε να εκφραστεί μέσα από το τραγούδι. Και μετά από τόσα χρόνια, μετά από τόσες επιτυχίες αυτό που νοιώθει ότι με τα τραγούδια αγγίζει τις ψυχές των ανθρώπων, είναι αυτό που την κάνει να είναι ευγνώμων…

Μετά από τόσα χρόνια και χιλιόμετρα που έχει γράψει το κοντέρ, τόσες επιτυχίες, τέτοια αναγνώριση, μπορείτε να μιλήσετε με βεβαιότητα για σταθερές που έχετε κατακτήσει; Ή για ότι σας κάνει να νιώθετε αμήχανα – να μην ξέρετε πως θα το χειριστείτε κάθε φορά;

Ξεκίνησα μηδενίζοντας πρώτη φορά το κοντέρ όταν αποχαιρετήσαμε την Αλεξάνδρεια και την δεύτερη όταν έχασα τον πατέρα μου. Είχα πείσμα και όνειρα, ήθελα να εκφραστώ μέσα από το τραγούδι. Από τότε που με κατάλαβα, ήξερα ότι με περιμένει ανηφόρα. Έχω τεράστια υπομονή και τρελή περιέργεια για την ζωή. Αυτό με οδήγησε σε απίθανα μονοπάτια. Δεν φοβήθηκα να διεκδικήσω ό,τι έκανε την ψυχή μου να φτερουγίζει. Η αναμονή του “άγνωστου” με κρατάει σε εγρήγορση. Αυτό είναι η Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Εξερεύνηση, πάθος, μουσική, αφοσίωση στο στόχο, δημιουργία, επικοινωνία. Αυτό που νοιώθω ότι έχω κατακτήσει είναι ότι με  “κάποιο τρόπο” αγγίζω τις ζωές των ανθρώπων. Μέσα από τα τραγούδια δημιουργούνται αναμνήσεις και συναισθηματικοί κραδασμοί. Ο,τι “πέρασα”, ό,τι ένοιωσα το μοιράστηκα και με έφερε σε αυτή την στιγμή. Είμαι ευγνώμων. Τίποτα δεν ήταν εύκολο. Δεν μετανιώνω για το παραμικρό και δεν μετακινώ ούτε ένα βοτσαλάκι από την παραλία της ζωής μου. Είμαι ευτυχισμένη γιατί έκανα και συνεχίζω να κάνω αυτό ακριβώς που θέλω. Αυτό είναι μια σταθερή αξία στη ζωή μου, όσον αφορά την “αμηχανία” σαφώς υπάρχουν πολλές στιγμές που δεν ξέρω πως να τις διαχειριστώ… Ειδικά μετά το τέλος μιας παράστασης…. Θα μιλήσω μόνο για αυτές που προκαλεί το τραγούδι, η αγκαλιά, τα δάκρυα, τα λόγια εξομολόγησης και τόσα άλλα ευλογημένα συναισθήματα είναι πολλές φορές πιο δυνατά από την ίδια την συναυλία.

Πέρασαν 23 χρόνια από τον θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι. Ακούγεται κλισέ στα δικά σας αφτιά η άποψη «εάν ζούσε σήμερα ο Χατζιδάκις…»;

Χαίρομαι πραγματικά που θα μιλήσουμε για τον Μάνο Χατζιδάκι… Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν, είναι και θα είναι ένα “νησί” συναισθημάτων. Όσο υπάρχει Ελλάδα θα υπάρχει και αυτός. Μπροστά από την εποχή του και για όσους δεν το γνωρίζουν (γιατί το έζησα και αυτό) ήταν ένας συγκλονιστικός – κορυφαίος συνθέτης που έγραψε μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο και τον χορό. Μεγάλη προσωπικότητα. Εάν ζούσε θα είμασταν μουσικά πιο πλούσιοι και σίγουρα οι κοινωνικό-πολιτικές του τοποθετήσεις θα αφύπνιζαν συνειδήσεις. Ξεχωρίζω ένα απόσπασμα από ένα κείμενό του που λέει: —Εδώ πρέπει να αποκαλύψω πως όταν οι λέξεις έρχονται σε επαφή μ΄ αυτό που λέμε Μουσική, πριν από όλα λιποθυμούν, ξαπλώνουν ,παραδίδονται και χάνουν κάθε από φυσικού τους ενέργεια, κίνηση, ζωή. Κι ύστερα αρχίζει η περιπέτεια της μελωδίας. Πρέπουσας ή απρεπούς… Ο Μάνος Χατζηδάκης είχε το θάρρος της γνώμης του και ποτέ δεν δίστασε να συγκρουστεί δημόσια με τον κάθε λαϊκισμό, είτε της Αριστεράς, είτε της Δεξιάς. Είναι αναντικατάστατος, έχει αφήσει ένα μεγάλο κενό.

Παρατηρούμε ότι Μεγάλοι καλλιτέχνες ακόμα και ηλικιακά, όπως οι Rolling Stones, ο Κοέν (όσο ζούσε), ο Ντύλαν, στην 8η δεκαετία τους, βγάζουν καινούργιους δίσκους (έστω και αν οι Stones κάνουν επανεκτελέσεις επειδή δεν τους «βγήκε» στο στούντιο το νέο υλικό τους),  ο Johnny Cash το ίδιο και μάλιστα με επιτυχία. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για αυτή την αειθαλή, θα μου επιτρέψετε να πω, κινητικότητα;

Τι όμορφη λέξη “αειθαλής” ! Δηλαδή άνθρωπος γεμάτος ενέργεια, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία… Μου αρέσει που η έμπνευση είναι ζωντανή. Σέβομαι τους καλλιτέχνες που έχουν κάτι να πουν σπάζοντας το κοντέρ του χρόνου. Η μουσική δεν έχει ηλικία, η μουσική ζει, μεγαλώνει, μεταλλάσσεται, ωριμάζει, εκρήγνυται, σιωπά και πάλι από την αρχή…

Υπάρχει Άλκηστiς Πρωτοψάλτη σχετικά με την ΑΕΠΙ, ένας εμφύλιος καλλιτεχνών και πνευματικών δημιουργών. Ποιες είναι οι δικές  σας σκέψεις;

Η υπόθεση αυτή αποτελεί ένα σκάνδαλο μεγατόνων μιας ανώνυμης εταιρείας εις βάρος 10.000 δημιουργών που είναι άμαχος πληθυσμός με μόνα όπλα την πένα και την μουσική. Είμαι αλληλέγγυα προς τους πνευματικούς δημιουργούς και θα σταθώ δίπλα τους στην προσπάθεια τους να διεκδικήσουν το αυτονόητο. Το δικαίωμα να αμείβονται εύλογα για την πνευματική εργασία που προσφέρουν.

Είστε συνδεδεμένη με τον αθλητισμό. Κάντε μας μια συσχέτιση της διαδρομή σας στα γήπεδα και της πορεία σας στο τραγούδι. Υπάρχει κοινό σημείο σύνδεσης;

Ναι υπάρχει. Είναι ο Μαραθώνιος. Στόχος συναρπαστικός  με αντοχή ,πάθος, προετοιμασία, σεβασμό και φαντασία. Αυτό που διαπιστώνω είναι ότι όσο και να νομίζω ότι ξέρω την διαδρομή πάντα θα υπάρχουν δρόμοι ανεξερεύνητοι. Με το ταλέντο γεννιέσαι, ζεις και πεθαίνεις. Είναι απαραίτητο  να το μοιραστείς. Το ταλέντο συμπυκνώνει τον χρόνο. Οι διακρίσεις, η αγάπη του κόσμου και μια μακροχρόνια πορεία σίγουρα κάτι σημαίνουν στη ζωή ενός καλλιτέχνη. Το πιο ουσιαστικό είναι να χτίσεις μια καθαρή δυνατή σχέση με το κοινό  και να διατηρηθείς στην πρώτη γραμμή της καρδιάς των ανθρώπων.

Ένα όνειρο σας που δεν έχει πραγματοποιηθεί;

Να δω την Ελλάδα ξανά, ψηλά στο βάθρο που της ανήκει.

Αφήνοντας την Άλκηστη να συνεχίσει τη πρόβα της,  μου έρχεται μια όμορφη σκηνή στο μυαλό. Ένα βροχερό  βράδυ του 85 στο Λυκαβηττό ( Σεπτέμβρης ήτανε θαρρώ),  όταν για πρώτη φορά ακούσαμε, λίγοι φίλοι, μαζί της, σε ένα demo στη διαπασών,  το  « Κυκλοφορώ και οπλοφορώ» . Ήμασταν μάρτυρες μιας καριέρας που άνθισε, συνεχίζει να συναρπάζει, αλλά και όταν της δίνεται η ευκαιρία να κάνει πράξη, με άλλες εκδηλώσεις,  αυτό που τόσο εκφραστικά τραγούδησε: Πως “η Σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα”

• Άλκηστις Πρωτοψάλτη
• Κένυα