Αποκαλύψεις για την ελληνική κρίση – Στουρνάρας: Ο ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε από τη Ρωσία να τυπώσει δραχμές- Βίζερ: Το 2015 η κυβέρνηση ήθελε Grexit

Συγκλονιστικές αποκαλύψεις για την κρίσιμη περίοδο του πρώτου εξαμήνου του 2015 και την απειλή του GRexit έκανε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας, κατά την ομιλία του στην παρουσίαση του βιβλίου «Η Τελευταία Μπλόφα» των Ελένης Βαρβιτσιώτη και Βικτώριας Δενδρινού. Την ίδια ώρα στα λάθη, τις παραλείψεις, το τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά, αλλά και το κόστος αυτών των λάθος επιλογών κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης αναφέρθηκαν ο Thomas Wieser, πρώην πρόεδρος του EuroWorking Group και της επιτροπής οικονομικών και χρηματοοικονομικών υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ο Peter Spiegel, διευθυντής σύνταξης της βρετανικής εφημερίδας Financial Times.

Συγκεκριμένα ο κ. Στουρνάρας ανέφερε πως το 2015 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλε αίτημα στη ρωσική για την εκτύπωση δραχμών, καθώς δεν διέθετε τις κατάλληλες εγκαταστάσεις για να το κάνει. Αυτή η κίνηση της ελληνικής πλευράς οδήγησε τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν να ενημερώσει τον τότε πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ: 

«Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό μία δική μου προσθήκη που αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Έχει να κάνει με το τηλεφώνημα που δέχτηκε στις 6 Ιουλίου 2015, μία ημέρα ακριβώς μετά το ελληνικό δημοψήφισμα, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ από τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν. Σύμφωνα με όσα αναφέρουν στο βιβλίο τους με τίτλο «Ένας πρόεδρος δεν έπρεπε να πει κάτι τέτοιο…» («Un président ne devrait pas dire ça…», εκδόσεις Stock, 2016) οι Γάλλοι δημοσιογράφοι Ζεράρ Νταβέ και Φαμπρίς Λομ, ο Ρώσος πρόεδρος εκμυστηρεύτηκε στον τότε πρόεδρο Ολάντ ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε υποβάλει αίτημα στη ρωσική για την εκτύπωση δραχμών, επειδή δεν διέθετε τις κατάλληλες εγκαταστάσεις για να το κάνει. Ο Ρώσος πρόεδρος έκρινε ότι έπρεπε να ενημερώσει γι΄αυτό το θέμα τον Ολάντ, καθώς ο χρόνος για την Ελλάδα τελείωνε. Ο Πούτιν διευκρίνισε βέβαια στον Ολάντ ότι η Ρωσία δεν επιθυμούσε να εμπλακεί σε κάτι τέτοιο» ανέφερε χαρακτηριστικά. 

Στη συνέχεια ο κεντρικός τραπεζίτης διάβασε και το απόσπασμα από το βιβλίο σε ελληνική μετάφραση:

«Εκείνο το βράδυ της Πέμπτης 9 Ιουλίου 2015, ο Φρανσουά Ολάντ ήταν εξομολογητικός. Μας διηγείται μια εκπληκτική ιστορία. “Ο Βλαντιμίρ Πούτιν”, μας λέει τον “κάλεσε μυστηριωδώς”, τρεις μέρες νωρίτερα, στις 6 Ιουλίου, την επομένη του δημοψηφίσματος που είχε διοργανώσει και κερδίσει ο Τσίπρας, για να του “δώσει μια πληροφορία”. Γεμάτος περιέργεια, ο Ολάντ, μας μεταφέρει τη συζήτηση του με τον οικοδεσπότη του Κρεμλίνου. – Πούτιν: “Πρέπει να σου δώσω μια πληροφορία, για να μην υπάρχει παρεξήγηση ανάμεσά μας….” – Ναι, κανένα πρόβλημα, πες μου, απαντά ο Ολάντ, πολύ περίεργος… – Η Ελλάδα μας ζήτησε να τυπώσει δραχμές στην Ρωσία, γιατί δεν έχουν, πια, εκτυπωτικές μηχανές για να το κάνουν, επιβεβαιώνει ο Πούτιν. Απόδειξη ότι η ελληνική ηγεσία, εκείνη τη χρονική στιγμή, εξέταζε καλά το ενδεχόμενο να φύγουν από την Ευρώπη, και κατά συνέπεια να ξανασυνδεθούν με το ιστορικό τους νόμισμα. – “Τι τους απάντησες;” ρωτά ο Ολάντ – Απάντησα ότι θα μπορούσαμε να το κάνουμε, αλλά εσύ τι σκέφτεσαι;- “Είναι ένα κυρίαρχο κράτος η Ελλάδα, αν έβγαινε από τη ζώνη ευρώ, θα χρειαστεί χαρτονομίσματα, δεν θα με σόκαρε αν η Ρωσία το έκανε, θα απαντούσε έτσι σε ένα αίτημα”, αυτοσχεδιάζει ο Ολάντ, όλο και περισσότερο αιφνιδιασμένος. – “’Ηθελα να σου δώσω αυτή την πληροφορία, για να καταλάβεις καλά ότι δεν είναι καθόλου αυτή η πρόθεσή μας” καταλήγει ο Πούτιν, πριν κλείσει το τηλέφωνο. Περίεργο, αυτό το τηλεφώνημα, ο Πούτιν δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Τι μήνυμα ήθελε να περάσει; “Αναρωτήθηκα γιατί μου το είπε αυτό” αναρωτιέται ο Ολάντ, μπροστά μας. “Ίσως για να μην θεωρηθεί υπεύθυνος ότι έσπρωξε την Ελλάδα εκτός της ζώνης ευρώ, και επίσης για να μου πει ότι αυτό ήταν ένας κίνδυνος και έπρεπε να γίνουν τα πάντα για να αποφευχθεί.” Ο Ολάντ ήταν σίγουρος ότι αν ο Πούτιν έκανε αυτήν την εντυπωσιακή κίνηση προς το μέρος του, “ήταν με καλή πρόθεση”. “Εξάλλου, την κράτησα για τον εαυτό μου”. Τέλος πάντων, όχι εντελώς. Η αποκάλυψη αυτή των δυο Γάλλων δημοσιογράφων σε ένα βιβλίο τους που δημοσιεύθηκε το 2016 με περιεχόμενο συνομιλίες που είχαν με τον τέως Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Ολάντ, και το οποίο δημοσιεύτηκε με τη συναίνεσή του, είναι ενδεικτική του χάους και πανικού που επικρατούσε στην Ελλάδα τις δύσκολες εκείνες μέρες και του αδιεξόδου στο οποίο βρέθηκε η χώρα εκείνο το καλοκαίρι. Προσθέτει επίσης ακόμα μία ένδειξη, στις τόσες άλλες που διαθέταμε τότε, ότι η κυβέρνηση, αντιμέτωπη με τα αδιέξοδά της ανερμάτιστης διαπραγμάτευσης του πρώτου εξαμήνου του 2015, φλέρταρε επικίνδυνα με την επιστροφή στη δραχμή. Η συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015, με την ευρεία συναίνεση που διαμορφώθηκε στη Βουλή των Ελλήνων, ανέκοψε τη δυσμενή και αβέβαιη πορεία της οικονομίας κατά το πρώτο εξάμηνο εκείνης της χρονιάς. Για να κερδηθεί όμως ξανά η εμπιστοσύνη προς την Ελλάδα απαιτήθηκε πολύς κόπος, μεγάλο κόστος και πολύς χρόνος. Και δυστυχώς η συνέχεια, που είμαι βέβαιος ότι θα αποτελέσει το περιεχόμενο ενός άλλου συναρπαστικού βιβλίου, μας επεφύλαξε ακόμα μεγαλύτερες και πιο δυσάρεστες εκπλήξεις, που μόλις τώρα αρχίζουν να γίνονται ευρύτερα γνωστές, αφού τα γεγονότα αυτά εκτυλίχθηκαν κυρίως στο παρασκήνιο. Διότι κατά την τότε κυβέρνηση, η συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015 ήταν μία ήττα, μία υποχώρηση από αυτά που πρέσβευε και έπραττε μέχρι τότε. ‘Έπρεπε λοιπόν με κάθε τρόπο, αυτή η ήττα και αυτή η υποχώρηση να αντισταθμιστούν από κάτι άλλο. Και αυτό το κάτι άλλο ήταν η στοχοποίηση, με τρόπο εξωθεσμικό και φρικτό, που δεν χαρακτηρίζει το κράτος δικαίου ενός πολιτισμένου κράτους, των πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης και γενικά προσώπων που δεν ήταν διατεθειμένα να παραβούν το καθήκον τους και να καταλύσουν την ανεξαρτησία των θεσμών που υπηρετούν. Και για να γίνει η πίεση στα πρόσωπα αυτά ακόμα μεγαλύτερη, η στοχοποίηση συμπεριέλαβε και μέλη της οικογένειάς τους, κάτι το οποίο δεν έχει προηγούμενο σε πολιτισμένα κράτη. Δεν θα πω όμως περισσότερα γι’ αυτό, μιας και η Βουλή των Ελλήνων και η Δικαιοσύνη, έχουν ήδη αναλάβει την διερεύνηση των υποθέσεων αυτών. Είμαι βέβαιος ότι τόσο οι βουλευτές που έχουν επιφορτιστεί με το έργο αυτό, όσο και οι λειτουργοί της Δικαιοσύνης, θα ρίξουν άπλετο φως και θα αποκαλύψουν τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς καθώς και τους συνεργούς αυτών των αποτρόπαιων πράξεων ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη και να αποκατασταθεί το κύρος των θεσμών».

Στη συνέχεια ο κ. Στουρνάρας τόνισε πως είχε επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και τον ενημέρωσε πως είχε πληροφορίες που έλεγαν ότι η Ελλάδα υπέβαλλε αίτημα για τύπωμα δραχμών στη Ρωσία. Συνεχίζοντας ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είπε πως ενημέρωσε τον κ. Παυλόπουλο ότι η χώρα θα έβγαινε από το ευρώ και θα δημιουργούνταν πάρα πολλά προβλήματα.  Η απάντηση που έλαβε ήταν πως «μην ανησυχείτε δεν πρόκειται να υπογράψω κάτι τέτοιο».

«Αν είχαν πάει διαφορετικά τα πράγματα στο τέλος του 2014, αρχές του 2015, το ελληνικό ΑΕΠ αυτή τη στιγμή θα ήταν 20-25% υψηλότερα απ ότι είναι τώρα,» σημείωσε ο Thomas Wieser.

Σύμφωνα με τον κ. Wieser, η Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στο χείλος της εξόδου δύο φορές, το 2012 και το 2015 και τα σχέδια ήταν έτοιμα και μάλιστα πολύ λεπτομερή, καθώς περιελάμβαναν ακόμα και το πώς έβγαιναν οι τουρίστες από τη χώρα.

«Το 2012 φοβόμασταν ένα ατύχημα, από μία λάθος πολιτική επιλογή. Ήταν σίγουρο όμως ότι η κυβέρνηση ήθελε να μείνει στο ευρώ. […] Το 2015 είχαμε την ακριβώς αντίθετη κατάσταση. Είχαμε μια κυβέρνηση που δεν ήθελε να μείνει στην ευρωζώνη και έλεγε συνέχεια θα φύγω.»

Ο κ. Wieser επεσήμανε ότι η Ελλάδα είναι διαφορετική όσον αφορά τον τρόπο που είναι δομημένη η κοινωνία. «Υπάρχει λίγη Ελλάδα μέσα στον καθένα από εμάς, συνηθίζω να λέω,» σημείωσε. «Δεν έχει γίνει ουσιαστική συζήτηση γιατί φτάσαμε ως εδώ, τι έκανε η χώρα λάθος. «Αν δε γίνει αυτό, δε μπορεί να οδηγηθεί η χώρα σε κάθαρση.»

Ερωτώμενος για το εάν τελικά ο κ. Σόιμπλε είχε όντως σχέδιο Β’ ή μπλόφαρε, είπε χαρακτηριστικά «Το κουτί το έχω στη Βιέννη, δεν το έχω πετάξει.»

«Το μεγαλύτερο λάθος που κάναμε ήταν το 2010 όταν είπαμε ότι το ελληνικό χρέος ήταν βιώσιμο», σημείωσε ο κ. Wieser. «Φυσικά δεν ήταν βιώσιμο. […] Ήταν ένα τεράστιο λάθος, αλλά δεν θα μπορούσε να αποφευχθεί,» επεσήμανε, προσθέτοντας ότι κάτι διαφορετικό θα επέφερε ακόμα χειρότερα αποτελέσματα σε μια τεταμένη κατάσταση.

Σημείωσε δε ότι το 2012 υπήρχε μια σημαντική ελάφρυνση χρέους, το PSI. Το 2014 θα έπρεπε οι δανειστές να έχουν προχωρήσει σε ελάφρυνση χρέους, αλλά οι πολιτικές δεν συνηγορούσαν σε αυτό.

Εκ των υστέρων, όπως τόνισε, οι δανειστές θα έπρεπε να έχουν δράσει από την αρχή της ελληνικής κρίσης το 2010. «Θα ήταν σαν να δίνεις στο παιδί σου χρήματα να αγοράσει αυτοκίνητο και να μην ξέρει αν θα τα ξοδέψει όλα εκεί ή θα τα χαλάσει όλα στη ντίσκο,» σημείωσε.

Ο Γιάννης Στουρνάρας, διοικητής της ΤτΕ και πρώην Υπουργός Οικονομικών αναφέρθηκε σε δύο διαφορετικές εκτιμήσεις για το κόστος εκείνης της περιόδου, η μία στα 86 δισεκ. ευρώ, όσο και το τρίτο πρόγραμμα και η άλλη στα 47 δισεκ. ευρώ.

«Οι συνέπειες της ανερμάτιστης διαπραγμάτευσης του 2015 είχαν τεράστιο κόστος για την οικονομία της χώρας. […] Η σημαντικότερη συνέπεια όμως ήταν η απώλεια της εμπιστοσύνης που είχε κερδηθεί τα προηγούμενα χρόνια,» επισημαίνει. «Τα σενάρια ήταν αντιφατικά, οι μπλόφες συνεχείς και προκαλούσαν σύγχυση στους εταίρους μας.»

Όσον αφορά το τι συνέβη όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία, ο κ. Στουρνάρας επεσήμανε: «Αντί να γίνει το αυτονόητο να ακολουθήσουν την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης, ακολουθήθηκε μια διαπραγμάτευση εντελώς διαφορετική που στηρίχθηκε στη ρήξη και στην άποψη ότι θα φοβηθούν οι δανειστές από το ενδεχόμενο εξόδου, της μεγάλης μπλόφας.»

«Αυτοί που έκαναν τη μπλόφα ή δεν ήξεραν ή αποφάσισαν να παίξουν στα ζάρια τη χώρα,» σημείωσε.

Ο κ. Στουρνάρας χαρακτήρισε το βιβλίο μια «συγκλονιστική και λεπτομερή καταγραφή όλων εκείνων των μηνών από τα τέλη του 2014 με χρονολογική σειρά.»

«Έγιναν λάθη και από τις δυο πλευρές,» επεσήμανε από την πλευρά του ο Peter Spiegel. Ο διευθυντής σύνταξης των FT υπενθύμισε το πώς η χώρα υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο και το πώς ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανακοίνωσε ότι το έλλειμμα της χώρας δεν ήταν αυτό που είχε ανακοινωθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά υπερδιπλάσιο 15,1%.

«Όταν ξεκίνησε το πρώτο πρόγραμμα το 2010 δούλευε, η κυβέρνηση το ακολουθούσε, αλλά οι Γερμανοί ήταν ακόμα θυμωμένοι. Έτσι η [Γερμανίδα Καγκελάριος] Άγγελα Μέρκελ έπεισε τον [πρώην Πρόεδρο της Γαλλίας] Νικολά Σαρκοζί να κάνει ένα σύστημα που αν αυτό συνέβαινε ξανά θα οδηγούσε σε πτώχευση. Αυτό ήταν κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο λάθος που έκαναν οι δανειστές.»

«Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφανγκ Σόιμπλε επαναλάμβανε συνέχεια η Ελλάδα πρέπει να φύγει απ’ το ευρώ, γιατί να επενδύσει κανείς όταν οι Γερμανοί λένε κάτι τέτοιο,» πρόσθεσε ο κ. Spiegel.

Αναφερόμενος στα λάθη που έγιναν από την ελληνική πλευρά σημείωσε: «Όταν ο κ. Παπακωνσταντίνου υπέγραψε το πρώτο μνημόνιο, όλοι στην Ελλάδα αποφάσισαν ότι μπορούν να το κάνουν καλύτερα και αυτό είναι κάτι που το έκαναν όλες οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ.»

Αναφερόμενος στη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Spiegel είπε χαρακτηριστικά: «Θα διαχώριζα τον Τσίπρα και τον Βαρουφάκη, γιατί ο Τσίπρας έκανε τρομερά λάθη και λάθος επιλογές, ενώ ο Γιάννης Βαρουφάκης ήταν εκεί για να γίνει διάσημος.»

«Θεωρήσαμε ότι ήταν πάρα πολλές πτυχές της ιστορίας που ήταν ακόμα άγνωστες και θελήσαμε να κάνουμε κάτι που θα αποτελέσει σημείο αναφοράς,[…] σαν μια κάμερα για τους αναγνώστες πίσω από κλειστές πόρτες,» επεσήμανε η Βικτώρια Δενδρινού, ανταποκρίτρια για το πρακτορείο Bloomberg στις Βρυξέλλες.

«Ανακαλύψαμε το πώς η ανθρώπινη μνήμη είναι σαν ζωντανός οργανισμός. Το ίδιο άτομο μετά από 3-4 μήνες άλλαζε την αφήγηση των γεγονότων,» είπε η Ελένη Βαρβιτσιώτη, ανταποκρίτρια της εφημερίδας «Η Καθημερινή» και του ΣΚΑΪ στις Βρυξέλλες.

«Το ένα πράγμα που κυνηγούσαμε απ’ την αρχή να βρούμε και ήταν η μεγάλη αποκάλυψη του βιβλίου μας ήταν το Σχέδιο Β’, το τι θα γινόταν αν η Ελλάδα έβγαινε εκτός ευρώ. Όταν το πήραμε στα χέρια μας τον Ιανουάριο του 2018 η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Παρόλο που δεν το πήραμε ποτέ έξω απ το δωμάτιο στο τέλος είχαμε φτάσει σχεδόν να αποστηθίσουμε τις 157 σελίδες του.»

«Είναι ένα βιβλίο ψύχραιμο και αυτό φαίνεται από την κριτική που είναι ισορροπημένη,» σημείωσε ο διευθυντής της εφημερίδας «Η Καθημερινή», Αλέξης Παπαχελάς που συντόνιζε τη συζήτηση.

«Θα μπορούσε να γίνει το πρώτο υλικό για να γίνει αυτό που στην Αμερική λέγεται truth commission,» σημείωσε. «Το να ξέρει κανείς την ιστορία του είναι σημαντικό.»

• PSI
• Γιάννης Στουρνάρας